Centrum Voor Kunst en Cultuur De Kubus

Plaats: Lelystad

Locatie: Agorabaan 3

Architect: Wim Davidse

materiaal: beton baksteen, glas

Jaar: 1983

Beschrijving:

Een aantal architecten die aan het tijdschrift Forum meewerkte ontwikkelde een nieuwe architectuurmethode: het structuralisme.  Een gebouw is meer dan een optelling van functies. Architectuur moet menselijke activiteiten mogelijk maken en sociale contacten bevorderen. Een voorbeeld van structuralisme is het in opdracht van de gemeente Lelystad ontworpen Centrum voor Kunst en Cultuur ‘de Kubus’.

In 1976 werd het Programma van Eisen voor het gebouw Centrum voor Kunst en Cultuur opgesteld. De gedachten gingen hierin uit naar een compact, vierkant, laagdrempelig en open gebouw waarin voor de bezoeker meteen duidelijk was wat er allemaal te beleven is: muziek, drama en beeldende kunst. In de zomer van 1976 werd de keuze voor de architect gemaakt, vanwege zijn aandacht voor de stedenbouwkundige inpassing en zijn architectonische handschrift dat aansloot op de bouwwijze in Lelystad. Minister Brinkman van welzijn, volksgezondheid en cultuur opende op 21 september 1983 het gebouw van 'De Kubus', dat meer dan twaalf miljoen gulden gekost heeft.

Architect Wim Davidse ontwikkelde een gebouw vanuit een basiseenheid. Rond de kern, waarin zich de grote zaal bevindt, liggen vier vrijwel identieke eenheden met ateliers en muziekkamers, elk met een ronde trappentoren. De muziekkamers hebben geen gemeenschappelijke wanden wat geluidsoverlast beperkt. De ateliers staan via grote glasvlakken in contact met de gangen. Verschillende vides zorgen voor openheid en voor veel licht in het gebouw. Aan de detaillering is veel aandacht besteed. Hier en daar zijn de gangen onderbroken door 'zitjes'. Plantenbakken, donker hout en heldere kleuren rood, geel, blauw en groen, contrasteren met het in het zicht gelaten betonskelet en de grijze betonstenen. ‘De Kubus’ kenmerkt zich door schakelen en stapelen van identieke elementen en de aandacht voor de “overgangszones”. Het gebouw lijkt door zijn schakeling en stapeling van kubussen wel enigszins op het kantoorgebouw van Centraal Beheer in Apeldoorn van architect Herman Hertzberger. Bij de bouw werd een percentage van de bouwkosten, conform de destijds geldende percentageregeling beeldende kunst, besteed aan een kunstwerk. Het kunstwerk 'Zeespiegel' van Marius van Beek werd in het grasveld naast De Kubus geplaatst. 

In 2006 werd het Centrum voor Kunst en Cultuur ‘De Kubus’ winnaar van de Architectuurprijs Lelystad. De prijs bestaat uit een wisselbokaal die sinds 2003 ieder jaar wordt uitgereikt aan de gebruiker van het winnende gebouw en aan de architect. Na een jaar krijgen de winnaars een oorkonde en kan de bokaal weer van plaats verwisselen.

In februari 2020 heeft de gemeente 'De Kubus' aangewezen als gemeentelijk monument. Het bijzondere karakter van het gebouw op cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundige vlak zijn van grote waarde. Het gebouw staat symbool voor de naoorlogse doelstelling om kunst en cultuur onder brede lagen van de bevolking te verbreiden in een open en laagdrempelig gebouw voor iedereen: uniek in Lelystad. Daarnaast geldt het als belangrijk werk in het oeuvre van architect Wim Davidse. Het is een stilistisch goed voorbeeld van de structuralistische bouwstijl,’ schrijft het college van burgemeester en wethouders in het besluit tot aanwijzing. De status van gemeentelijk monument houdt in dat er geen grote wijzigingen aangebracht mogen worden aan het gebouw en aan de omgeving.