Gereformeerde kerk

Plaats: Rutten

Locatie: Plaats 8

Architect: A. Meijer, J.H. van der Zee

materiaal: baksteen, glas, hout

Jaar: 1956-1957

Beschrijving:

Hoewel Rutten een klein dorp is waren er vanaf het begin wel drie kerken. Dit had te maken met de verzuiling van de jaren vijftig. In die tijd had iedere geloofsrichting zijn eigen politieke partijen, vakbonden, kranten, omroepverenigingen, scholen, ziekenhuizen en zorginstellingen. De Nederlandse overheid hield zich tot in detail bezig met het ontwerp van de Noordoostpolder. Vanuit de regering was besloten dat de bevolkingssamenstelling van de polder in grote lijnen overeen moest komen met de religieuze verhoudingen zoals die in de rest van Nederland waren. De bevolking van de polder moest voor een derde bestaan uit rooms-katholieken, een derde uit protestanten en een derde met een vrijzinnige of onkerkelijke achtergrond. De Directie Wieringermeer afd. Noordoostpolderwerken hield hier rekening mee. In ieder dorp waren zowel een protestantse-, een hervormde- als een rooms-katholieke kerk gepland

De gereformeerde kerk kreeg een plek aan de centrale groene ruimte in het dorp. De sober vormgegeven zaalkerk met eenvoudig portaal werd in 1956-1957 gebouwd onder architectuur van het Hilversumse architectenbureau A. Meijer en J.H. van der Zee. Op 13 oktober 1956 werd door ds. W. Blanken in de hal die naar de kerkzaal Leidt een gedenksteen ingemetseld met het opschrift: "Op deze plaats zal ik heil geven, aldus zegt de Heere der Heerscharen". De tekst is ontleend aan Haggai 2 vs. 10b. Het kerkgebouw heeft een hoge kerkzaal en laag bijgebouw. De kerkzaal telde 290 zitplaatsen. De grote ramen zijn verticaal geleed, de houten kozijnen vallen op omdat ze wit geschilderd zijn. De kerkzaal bestaat uit een schip met iets lager gelegen zijbeuken, die in de voorgevel uit glas bestaan. De kerkzaal, die onder een met blauwe pannen gedekt zadeldak staat en het platte bijgebouw vormen een hoek met elkaar. In het bijgebouw bevond zich een consistorie met daarnaast een gang die naar een keukentje, de toiletten en twee vergaderzalen leidde met in één een podium. De kopgevels zijn opgetrokken uit gele baksteen, de langgevels en muren van het ingangsportaal in rode baksteen. De gevels zijn uitgevoerd in halfsteensverband. Naast de kerk staat in de oksel met de aanbouw een torentje met een vierkante grondvorm dat bestaat uit een gesloten constructie met een licht gekleurde binnenkant en een donkere omlijsting. Als eerste permanente kerkgebouw in Rutten werd de gereformeerde kerk op 7 maart 1957 in gebruik genomen. De kerk had een klein orgel met vier sprekende stemmen in gebruik dat overgenomen was van de kerk in Santpoort. Bronnen: Kerkopbouw en kerkbouw in de IJsselmeerpolders; gereformeerdekerken.info; De Noordoostpolder

Op de voorgevel springt het Latijnse kruis in het oog, dat is opgebouwd in baksteen dat in kruisverband gemetseld is en voor de gevel uitsteekt. Het kruis is het belangrijkste symbool voor christenen en teken van verlossing. Jezus werd veroordeeld tot de kruisdood en is daarna verrezen. Door te sterven aan het kruis heeft Jezus de zonden van de wereld op zich genomen en zo de wereld verlost.

Op 1 januari 1954 werd de Gereformeerde kerk in Rutten gesticht. In de jaren ’70 kwam er een proces van toenadering op gang tussen de verschillende protestantse kerken in Nederland. Later werd dit het ‘Samen op Weg’-proces genoemd. Ook in Rutten gebeurde dit, deels door afname van het inwonertal en deels door afname van het aantal kerkgangers. Sinds 1 januari 1994 is er sprake van één officiële samenwerkende gemeente onder de naam: Hervormd/Gereformeerde Kerk te Rutten. De gereformeerde kerk werd verkocht. Sinds 2005 is het gebouw in gebruik als woning. De architecten A. Meijer en J.H. van der Zee ontwierpen ook de gereformeerde kerk in Luttelgeest.

Architect

Architect Jan H. van der Zee (1920-1996) uit Bussum ontwierp samen met architect A. Meijer gereformeerde kerken in Luttelgeest (1954), Amsterdam (1955-1957), Rutten (1956-1957), Huizen (1958) en Haarlem (1960) in een functionele, moderne stijl. De Chr. H.B.S. in Amsterdam (1960) is ook een ontwerp van het architectenduo. In Voorburg (1958), Haarlem (1960), Leidschendam (1962-1963) en Apeldoorn (1964-1964) staan uitgesproken modernistische kerken van de hand van Van der Zee. De kerken in Leidschendam en Apeldoorn zijn voorbeelden van architecture parlante, architectuur waarvan de vorm van het gebouw overeenkomt met de functie. Zette Van der Zee de Kruisheuvelkerk in Leidschendam op als een gebouw dat 'de beschuttende hand Gods' voorstelt, met een gebogen dak en een kerkzaal die de vingers verbeeldt, zo voerde hij de Tabernakelkerk in Apeldoorn uit als een via een hoge trap bereikbare immense tent die verwijst naar de tabernakel uit het Oude Testament.

Naast kerken ontwierp Jan van der Zee ook bejaardencentra in Amsterdam-West en Heemstede, een overslagbedrijf in de Amsterdamse Westhaven en drie kleuterscholen in Amsterdam. In 1961 ontwierp hij voor de NTS de eerste televisiestudio van Nederland. Tussen 1969 en 1972 werd op het Mediapark in Hilversum het Decorcentrum naar een ontwerp van Van der Zee gebouwd en in 1971 de KPN toren.