- aandachtspunt
- Een aandachtspunt is een blikvanger binnen een compositie. In één compositie kunnen er meerdere aandachtspunten zijn. Een aantal aandachtspunten zijn gemakkelijk te herkennen zoals lichte plekken in donkere vlakken, verdwijnpunten bij centraalperspectirf, snijpunten van compositielijnen of hoekpunten in compositieschema's.
- aanzicht
- Het aanzicht is de kant van het object waar je tegen aan kijkt. Ruimtelijke objecten hebben verschillende aanzichten: vooraanzicht, zijaanzicht, achteraanzicht, bovenaanzicht en onderaanzicht. De meeste ruimtelijke beelden hebben een vooraanzicht. Dat trekt de meeste aandacht en moet frontaal (van voren) bekeken worden.
- abstract
- Abstracte kunst is kunst zonder herkenbare voorstelling. De kunstenaar maakt geen gebruik van beelden die we al kennen, hij gebruikt geen beelden die verwijzen naar de werkelijkheid of een fantasiewereld. De kunstenaar volgt zijn eigen idee. Abstracte kunst brengt de fantasie en verbeelding van de beschouwer op gang. Een ander woord voor abstract is non-figuratief.
De Roemeense beeldhouwer Brancusi is één van de grondleggers van de abstracte beeldhouwkunst.
- abstract-expressionisme
- In de abstracte kunst zijn twee grote stromingen: geometrische abstracte kunst en abstract-expressionisme. De eerste stroming richt zich op lijnen en op basisvormen. De tweede stroming ontstond na de Tweede Wereldoorlog als reactie op de geometrische abstracte kunst. In deze stroming draaide het om het proces en het uiten van emoties, niet om het resultaat.
- abstraheren
- Bij abstraheren wordt een herkenbare vorm teruggebracht tot een vorm waarvan de details zijn weggelaten. Bij abstraheren wordt de zichtbare werkelijkheid losgelaten, de voorstelling wordt zo weergegeven dat het niet meer overeenkomt met de werkelijkheid. De kunstenaar werkt steeds minder naar de aanschouwing en steeds meer naar de verbeelding. Een herkenbaar beeld wordt zo vervormd dat alleen het belangrijkste getoond wordt, zonder toevalligheden. De grens tussen zuiver figuratief en abstract werk is soms moeilijk te bepalen. Vormen die sterk geabstraheerd zijn en geen herkenbare voorstelling meer hebben, noemen we abstracte vormen. Het idee in de kunst om objecten te abstraheren is rond 1900 ontstaan.
- academisch
- Bij een academische werkwijze wordt de techniek gebruikt volgens de regels zoals die op de Europese kunstacademies van eind 17e tot eind 19e eeuw werd onderwezen. De academische regels zijn afgeleid van de techniek en voorstellingswijze van de kunstenaars in het klassieke Griekenland en Rome. Er werd veel aandacht besteed aan een gladde afwerking.
- Aelmere
- De naam Aelmere of Almaere (sommige bronnen spreken etymologisch van zeer groot meer, andere van palingmeer) komt tussen 755 en 768 voor het eerst voor in een kroniek van de missionaris Bonifatius die in 753 van Utrecht naar Oostergo over het Aelmare voer. Met die naam wordt het water aangeduid dat de Romeinen het Flevo Lacus noemden. De levensbeschrijving van Bonifatius, de 'Vita Bonifacii'', vermeld de naam Almere in verschillende spellingen: Almari, Almere en Aelmere. Rond 1100 duikt de naam weer op in bronnen als er sprake is van 'Urk in het meer Aelmere'. Met de Allerheiligenvloed van 1170 brak de veenrug tussen Enkhuizen en Stavoren definitief door en ontstond een doorgang met de Noordzee, waardoor het zoete Aelmere uitgroeide tot de met zout water gevulde Zuiderzee, die in 1272 voor het eerst zo genoemd wordt in een oorkonde van Magnus, koning van Zweden. In de 16de eeuw had de Zuiderzee haar grootste omvang bereikt.
- afgietsel
- Een afgietsel is een replica van een voorwerp of kunstwerk dat door gieten van bijv. brons, een andere metaallegering, gietbeton of kunststof wordt verkregen. Een bronzen beeld wordt soms in meerdere exemplaren gegoten. Tot en met een editie van twaalf exemplaren spreekt men van een 'origineel kunstwerk'. Toch geldt dat enkel de acht eerste afgietsels, die Arabisch genummerd zijn van 1 tot 8, als origineel beschouwd worden. Naast deze acht kunnen er nog vier extra zijn, de zogenaamde 'épreuves d’artiste' of 'artist proof’s' die met Romeinse cijfers, EA I-IV, zijn genummerd. Een afgietsel is even authentiek als het origineel. Zolang het originele gietmodel bestaat, kan men in theorie onbeperkt nieuwe bronzen maken.
- afwerking
- De laatste bewerking van het oppervlak van een beeld heet afwerking. Het doel ervan is het kunstwerk te verfraaien, te beschermen of te veredelen. De afwerking moet passen bij het materiaal. Hout wordt bijvoorbeeld beschilderd of gelakt. Metaal wordt met lak beschermd tegen roesten. Door middel van verchromen, verzilveren, vergulden of galvaniseren kan het metaal veredeld worden. Enkele afwerkingstechnieken zijn: schuren, slijpen, polijsten, patineren en glazuren.
- allegorie
- Een allegorie is een voorstelling van een abstract begrip door een concrete afbeelding. Allerlei eigenschappen en gebeurtenissen worden symbolisch verbeeld. Vooral de personificatie is een veelgebruikt voorbeeld van een allegorische voorstelling. Een persoon op een allegorie heeft vaak een voorwerp bij zich die iets over de persoon vertellen. Bijbelse en mythologische figuren kun je herkennen aan hun vaste attributen.
- allegorische voorstelling
- Een allegorie is een voorstelling van een abstract begrip door een concrete afbeelding. Vooral de personificatie is een veelgebruikt voorbeeld van een allegorische voorstelling. Een persoon op een allegorie heeft vaak een voorwerp bij zich dat iets vertelt over de persoon. Bijbelse en mythologische figuren kun je herkennen aan hun vaste attributen.
- aluminium
- Aluminium is een zilverwit, vrij zacht en zeer licht, metaal dat snel oxideert. Het wordt gemaakt uit de delfstof bauxiet. De naam is afgeleid van het Latijnse aluin.
- Amsterdamse voet
- De Amsterdamse voet is 28,31 cm. De voet is een lengte-eenheid die in Angelsaksische landen nog veel wordt gebruikt. Van oudsher verwees de lengtemaat voet naar de (gemiddelde) lengte van een menselijke voet. De maat verschilde van streek tot streek en raakte in de loop van de 19e eeuw in onbruik door de invoering van het metrieke stelsel.
- apsis
- Een apsis, ook wel geschreven als absis of abside, is een halfronde of veelhoekige uitbouw aan een kerk of kathedraal. De apsis bevindt zich meestal aan het einde van het middenschip. De apsis was in de Romeinse tijd de plek in een basilica waar een bestuurder of rechter zat. Keizer Constantijn de Grote, de eerste christelijke Romeinse keizer, liet in de vierde eeuw na Chr. de eerste kerkgebouwen bouwen met een apsis. De apsis, de plek waar eerst de rechter of bestuurder zat, werd de plek voor de bisschop of de priester. De term apsis wordt vooral gebruikt in het kader van de romaanse stijl; bij de gotiek wordt vaak van een koorsluiting gesproken.
- archaïsche vorm
- Het woord archaïsch is van Griekse oorsprong en betekent vrij vertaald ‘uit het begin'. Een archaïsche vorm verwijst naar de vormentaal van de primitieven.
- argent
- De kleuren in de heraldiek (wapenkunde) hebben een andere naam dan in het dagelijks leven. De kleur wit of zilver wordt argent genoemd.
- Arte Povera
- Arte Povera is Italiaans voor arme of nederige kunst. Het is een richting van de moderne kunst die teruggaat naar eenvoudige en minimale grondvormen. De term werd voor het eerst in 1967 gebruikt in Italië om het werk van een aantal jonge kunstenaars te beschrijven die installaties maakte met eenvoudige materialen. Kunstwerken die tot deze stroming gerekend worden zijn meestal gemaakt uit materialen die voor de kunst niet gangbaar zijn. De kunstenaars gebruikte zowel materialen als takken, vodden en aarde als marmer, goud en zijde.
- assemblage
- Assemblage is afgeleid van het Franse assembler, dat verzamelen of samenvoegen betekent en beschrijft tevens de actie van het samenstellen. Een assemblage is een ruimtelijke sculptuur die ontstaat door een aantal verschillende onderdelen samen te voegen. In de moderne beeldhouwkunst wordt het begrip assemblage vaak gebruikt bij het definiëren van de constructie van metaalsculpturen, bestaande uit metalen onderdelen zoals buizen, vaten, H-profielen en metaal afkomstig van de schroothoop.
- asymmetrische compositie
- Bij een asymmetrische compositie ontbreekt de symmetrie, er wordt niets gespiegeld en duidelijke as is niet aanwezig. Het effect van een assymetrische compositie is onrustig en dynamisch (beweeglijker).
- attribuut
- Een attribuut is een voorwerp die een persoon (op allegorie) bij zich heeft. Dat voorwerp verteld iets over de persoon. Bijbelse en mythologische personen kun je herkennen aan hun vaste attributen.
- aulos
- Eén van de oudste muziekinstrumenten die de oude Grieken bespeelden was de aulos. Het woord aulos (Αυλος) is Grieks voor buis. De aulos bestaat uit twee blaasinstrumenten die los van elkaar bespeeld werden. De muzikant had in iedere hand een buis en had twee mondstukken (dubbelrieten) in zijn mond. Het bespelen van de aulos was zo lastig dat om het hoofd van de fluitspeler een riem werd gebonden om de wangen extra te ondersteunen bij het blazen. Net zoals we vandaag verschillende soorten blokfluiten kennen (van sopraan tot bas), kenden de Grieken ook deze types: parthenioi (voor meisjes), paidikoi (voor jongens), kitharistoerioi (iets groter), teleioi (voor volwassenen) en huperteleioi (voor echte profs).
Bacchanalen werden met aulos-spel opgeluisterd en bij sportevenementen was de aulos eveneens onontbeerlijk. Muziek was in de Griekse oudheid een wetenschap. Omdat de Grieken geloofden dat muziek het karakter van een mens op goede manier kon vormen was het naast sport één van de belangrijkste vakken op school. De aulos werd in het Oude Rome tibia genoemd.
- autodidact
- Een autodidact is iemand die door zelfstudie zichzelf het vak heeft geleerd.
- autonome kunst
- Bij autonome of vrije kunst bepaalt de kunstenaar zelf hoe hij een kunstwerk vorm geeft. Hij hoeft daarbij geen rekening te houden met specifieke eisen van een opdrachtgever. De kunstenaar ontwikkelde in zijn atelier een beeld en zocht vervolgens een plek waar het werk goed tot zijn recht kon komen. Autonome kunst is de tegenhanger van kunst in opdracht.
- autonoom
- Bij autonome of vrije kunst bepaalt de kunstenaar zelf hoe hij een kunstwerk vormgeeft. Hij hoeft daarbij geen rekening te houden met speciale wensen van een opdrachtgever, bijvoorbeeld over grootte of het onderwerp.
- azuur
- De kleur azuur, ook wel aangeduid met ultramarijn, is een verfstof en in de heraldiek (wapenkunde) de normale benaming voor blauw.