Riff, PD #18245

Riff, PD #18245

Plaats: Biddinghuizen

Locatie: Bremerbergdijk

Kunstenaar: Bob Gramsma

Materiaal: diverse materialen

Jaar: 2018


Beschrijving:

In 2018 was het een eeuw geleden dat het Nederlandse parlement de Zuiderzeewet aannam. In het kader van 100 jaar Zuiderzeewet kreeg Dronten een landschapskunstwerk van de provincie Flevoland cadeau. De provincie nodigde vijf gerenommeerde, internationale kunstenaars uit om een schetsontwerp voor het monument 100 jaar Zuiderzeewet te maken. In januari 2018 presenteerden zij hun ideeën. De provincie gunde, in overleg met de gemmente Dronten en Staatsbosbeheer, de opdracht aan de Nederlands/Zwitserse kunstenaar Bob Gramsma.

Gramsma bedacht een stukje nieuw land dat 7 meter uit de bodem van Flevoland wordt opgetild. Het 8e landschapskunstwerk in Flevoland is een mengeling tussen een berg op de kop en een rif zoals het in de oceaan te vinden is. Om het kunstwerk te maken heeft Bob Gramsma eerst 15.000 kubieke meter grond tot het peil van het grondwater afgegraven. Vervolgens werd met de landbouw- en Zuiderzeegrond op drie paalfunderingen en een complexe constructie van spanten, ribben en dragers een heuvel gebouwd. Hierin groef de kunstenaar van bovenaf met machines, maar ook met de hand, een grote holte waarvan de wanden werden voorzien van een wapening die bekleed werd met een 15 cm dikke laag spuitbeton. Vervolgens kwam er een dak op. Daarna is het monumentale afgietsel tot op maaihoogte afgegraven en bleef een restvorm over. Het kunstwerk is ongeveer 7 meter hoog, 35 meter lang en 20 meter breed. Bron: nrc.nl, 10 oktober 2019

De officiële naam voor het landschapskunstwerk is Riff, PD#18245. In het Algemeen Dagblad van 12 oktober 2019 gaf Gramsma een verklaring van de naam. "Een rif is een rots onder water, een mooi beeld dat bij de voormalige Zuiderzee past. Een riff is ook een muziekthema dat wordt herhaald en waarover je kunt improviseren. Mensen kunnen aan de slag met het beeld, zoals ik net al zei. De ‘18' staat voor 2018, het jaar waarin we begonnen. ‘PD’ is ‘public domain’ en 245 is het inventarisnummer in mijn oeuvre. Dat vind ik mooi, op technische apparaten staan ook serienummers". Riff, PD#18245 herinnert als een opgegraven archeologische vondst aan de bodem en vormt een nieuw uitkijkpunt op het ingepolderde landschap. Via een trap kunnen de bezoekers het kunstwerk beklimmen en vanaf een uitkijkspunt de omgeving bekijken. Het 8e landschapskunstwerk maakt deel uit van de viering van 100 jaar Zuiderzeewet. 

Net als de polder is het kunstwerk in meerdere fases ontstaan. Scholen, inwoners en bezoekers werden bij het maakproces betrokken. Op 28 augustus 2018 werd de eerste paal voor het kunstwerk door SPS heicombinatie geslagen. Minister Ingrid van Engelshoven opende op 14 november 2018 het kunstwerk, dat aan de Bremerbergweg bij Biddinghuizen staat. Zij overhandigde de kunstenaar een symbolische tijdcapsule die informatie bevat over de tijd waarin wij anno 2018 leven zoals: een potje Zuiderzeegrond, Zuiderzeewater, landelijke en regionale krant van 14 november 2018, een persoonlijke boodschap van de kunstenaar en een foto van alle aanwezigen. De opening van de onderliggende constructie was gericht op de eerste fase van het kunstwerk en was eigenlijk bedoeld als een inhuldiging. Op zaterdag 12 oktober 2019 overhandigde gedeputeerde Michiel Rijsberman de sleutel van het Monument honderd jaar Zuiderzeewet aan wethouder Irene Korting van Dronten. Voorafgaand aan de sleuteloverdracht verstopten Bob Gramsma en twee kinderen uit Dronten een tijdcapsule in het holle kunstwerk. Het idee is om over honderd jaar de capsule weer te openen bij de viering van 200 jaar Zuiderzeewet.

De kosten voor realisatie van het kunstwerk bedroegen € 723.000,-, die door de provincie uit de Reserve Grootschalige Kunst betaald zijn. Riff, PD#18245 is een ode aan 100 jaar Zuiderzeewet en toont de ontginning en kunstmatigheid van de polder. Het kunstwerk is nog niet af. Het is de bedoeling dat de natuur de komende jaren er weer bezit van neemt. "Het beton is schoongespoten, maar er zitten nog genoeg kleiresten aan om mos en onkruid te laten groeien", verzekert de kunstenaar. Hij heeft expres gaten laten zitten in de wanden, zodat vogels en vleermuizen kunnen nestelen in het kunstwerk, dat van binnen hol is en grillig als een grot. "Ik geef het werk nu terug aan het landschap, zodat het langzaam kan groeien, net als een echt rif". Bron: Flevopost

Het uitkijkpunt is ongeveer een meter verdiept aangelegd om te voorkomen dat mensen op het plateau gaan staan. Maar vlak na de opening bleek dat veel mensen op het kunstwerk klommen. Dat leverde gevaarlijke situaties op. Bij het afgeven van een vergunning voor het kunstwerk is er gekeken naar hoeveel gewicht de bovenkant aankan. Het dak is berekend op het gewicht van bijvoorbeeld sneeuw en mensen die voor onderhoud het bouwwerk op moeten, maar niet op het gewicht van publiek. De gemeente Dronten heeft de trap op 21 oktober 2019 afgesloten tot er definitieve veiligheidsmaatregelen zijn genomen.

De provincie Flevoland heeft meerdere veiligheidsdeskundige gevraagd om te kijken naar de problemen rond het landschapskunstwerk. Ze kwamen met uiteenlopende oplossingen die niet overeenkwamen met de artistieke ideeën die kunstenaar Bob Gramsma met Riff, PD #18245 voor ogen had. Hij wil dat de bezoekers vanaf het uitkijkpunt over het beton heenkijken. Om te voorkomen dat de mensen over het 7 m hoge betonnen plateau gaan lopen heeft de provincie op 26 november 2020 aan het eind van de trap 1,30 m lange spijlen geplaatst die 15 cm uit elkaar staan. Gramsma kan leven met de aanpassingen van de provincie. Het hek heeft de provincie Flevoland € 13.000,- gekost, € 9000,- voor het het hek en € 4000,- voor het onderzoek door deskundigen. 

Kunstenaar

Bob Gramsma werd in 1963 in de Zwitserse plaats Uster geboren. De Nederlands/Zwitserse kunstenaar woont in Zürich en Reeuwijk. In zijn werk combineert hij vertrouwde objecten met een vreemde context of reorganiseert bestaande elementen op speelse wijze om nieuwe effecten te creëren. Centrale elementen in zijn werk zijn de onafscheidelijke ervaring van lichaam en ruimte of het gebaar van de greppel en het motief van de open vorm. Gramsma vestigt de aandacht op wat al verborgen is. De kunstenaar maakt keer op keer indruk met zijn vermogen om vastzittende ideeën en visuele conventies te ondermijnen in een filosofisch raadselachtige en een direct emotionele benadering.

Op het cv van Bob Gramsma staan projecten voor onder meer Jerusalem Lives, The Palestinian Museum en de Kochi-Muziris Biennale, India (2016).