Muurreliëfs Chr. Ulo

Muurreliëfs Chr. Ulo
Muurreliëfs Chr. Ulo

Plaats: Emmeloord

Locatie: Smeden 1

Kunstenaar: Geert Spuijbroek

Materiaal: cementmortel

Jaar: 1953


Beschrijving:

Op 26 augustus 1952 opende de Chr. ULO-school, ook wel MULO genoemd, in het Verenigingsgebouw van de Hervormde kerk. Geert Berghuis (1919-1989) werd aangesteld als hoofd van de school. Half december 1952 werd het bouwen van een school gegund aan N.V. Kingma te Emmeloord. Op 31 augustus 1953 werd het schoolgebouw van de ULO aan de Smeden/Nagelerstraat, dat gebouwd was naar een ontwerp van architect F. Tierie uit Zwolle, officieel geopend. Aan het exterieur van het twee laags schoolgebouw was de betonconstructie expliciet in het zicht gelaten. Het spel tussen de vertikcale betonkolommen en de horizontale vensterstroken en bakstenen borstwering zorgde voor een evenwichtige opgebouwde gevel. In het kader van de percentageregeling beeldende kunst maakte kunstenaar Geert Spuijbroek drie reliëfs in de sgraffito techniek, een oude techniek van gekleurde pleisterlagen, die in de jaren '50 van de 20e eeuw populair was. Het is een reliëf opgebouwd uit drie lagen in verschillende kleuren. In de gekleurde natte pleisterlaag heeft hij een voorstelling gekrast, waardoor de oorspronkelijke ondergrond weer zichtbaar wordt. De scherpe lijnen van deze techniek geven een grafisch uiterlijk. Het eerste reliëf werd naast de ingang geplaatst.

Bron: Vrienden van Schokland

Het reliëf dat aan de Nagelerstraat zat had de ontstaansgeschiedenis van de Noordoostpolder tot onderwerp. Deze sgraffito beeldde het uitzicht naar het westen in de nog jonge polder uit. Zichtbaar boven de horizon zijn alleen nog maar het manshoge riet en de ondergaande zon. Onder de horizon de verschillende, pas aangelegde hoekige akkers en percelen met verschillende gewassen. Eén perceel is niet begroeid omdat de vogels er met het zaad vandoor zijn gegaan. De afgebeelde witte duif heeft daadwerkelijk een zaadje in de bek.

Bron: Vrienden van Schokland

Het reliëf langs de Raamstraat beeldde de Zuiderzee visserij uit. Vissersboten met zeilen, masten en daartussen opgehangen de drijfnetten. De laatste vangst spartelt nog op het dek, happend naar adem. Erboven vliegen de meeuwen met hun puntig gehoekte vleugels die de vissende schuiten altijd vergezellen.

Bron: Vrienden van Schokland

In 2004 werd het schoolgebouw gesloopt. De muurreliëfs dreigden verloren te gaan. Na een korte actie van de vereniging Vrienden van Schokland heeft Mercatus Woondiensten uit Emmeloord aangeboden om de reliëfs weer op te nemen in haar nieuwbouw van wooncomplex Smedenpoort op dezelfde plek. De restauratie en herplaatsing bleek duurder dan verwacht, er was zeker 50.000 euro nodig. Mercatus was bereidt 10.000 euro bij te dragen. De Vrienden van Schokland moesten op zoek naar sponsors, maar die stonden niet te springen. De reliëfs zijn door de woningbouwvereniging, die eigenaar van de reliëfs is, opgeslagen.

Bron foto: Architectuur en stedebouw in Flevoland.

Kunstenaar

Gerardus Johannes (Geert) Spuijbroek (Spuybroek) werd op 6 februari 1920 in Raamsdonkveer geboren als 5e kind van Gerardus Johannes Spuijbroek en Hendrika Jacoba Treffers. Zijn vader was aannemer. Geert Spuijbroek studeerde van 1940-1946 Monumentale vormgeving aan de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Op 1 november 1949 trouwde hij met Leny Visser (1924-2003). Uit dit huwelijk worden 5 kinderen geboren. Geert Spuybroek is bij verschillende onderwijsinstellingen werkzaam geweest. Van 1957-1974 was Spuijbroek docent natuurtekenen/vormstudie aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam. Daarnaast was hij van 1968-1972 docent schilderen aan de Nutsacademie van Pedagogie en Maatschappelijke Vorming Rotterdam. Bij de Nutsacademie Rotterdam was hij medeoprichter van de richting Esthetische Vorming. Van 1957-1974 was Spuybroek docent aan de Academie van Beeldende Kunsten Rotterdam. Naast zijn docentschap was hij werkzaam als beeldend vormgever, beeldhouwer en schilder. Kunstenaars gingen na de Tweede Wereldoorlog oude technieken nieuw leven inblazen. Opvallend is dat veel kunstenaars zich niet in één techniek specialiceerden, maar experimenteerden met verschillende technieken. Spuijbroek maakte vrij werk, wandreliëfs, glasobjecten, lichtobjecten en muurschilderingen.

Voor vier schoolgebouwen in Emmeloord maakte Geert Spuijbroek in totaal 7 wandreliëfs. In 1953 maakte hij voor het in 2004 gesloopte schoolgebouw van de Chr. ULO/MULO aan de Smeden drie sgraffito's. Voor de Chr. Lagere Technische School  'de Schakel' aan de Espelerlaan heeft Spuijbroek in 1958 twee wandreliëfs in de sgraffito techniek gemaakt. Na de sloop van het gebouw in 2004 is één reliëf op het schoolplein van het Emmelwerda College geplaatst. Omstreeks 1960 maakte Spuijbroek een natuurstenen mozaïek dat zich naast de ingang van de Zonnebloemschool aan de Europalaan bevindt. Boven de ingang van de (gesloopte) Chr. kleuterschool het Arendsnest op de hoek van de Punterstraat en de Aakstraat maakte de kunstenaar in 1960 eveneens een reliëf in de sgraffito techniek.

Naast kunstwerken in Emmeloord bevindt zich in Spijkenisse een staalsculptuur, in Rotterdam, Lombardijen is een staalsculptuur te vinden en in Amsterdam een lichtobject. In 1979 ontwierp Spuijbroek de boekomslag voor "De lange reis langs tweede weg", geschreven door J. Verseput ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Nutsacademie van Pedagogie en Maatschappelijke Vorming in Rotterdam en Middelburg. In 2022 kwam, tijdens de sloop van het Rotterdamse Dijkzigt ziekenhuis, achter een voorzetwand een wandschildering van Geert Spijbroek tevoorschijn die in de begin jaren zeventig gemaakt moet zijn. 

In 1992 werd Geert Spuybroek om zijn verdiensten als ‘beeldend vormgever’ benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Op 2 juli 2004 overleed Spuijbroek op 84-jarige leeftijd in Rotterdam waar hij op 8 juli werd begraven op begraafplaats Crooswijk. Zoon Lars Spuijbroek (1959) is in de voetsporen van zijn vader getreden en is architect en kunstenaar.