Urker Hoekje

Plaats: Urk

Locatie: Ankerplaats 2, in de hal van Talma Haven

Kunstenaar: Geert Weerstand

Materiaal: natuursteen

Jaar: 1993

Beschrijving:

In zorgcentrum Talma Haven hangt een groot mozaïek dat gemaakt is door Geert Weerstand. Het zorgcentrum dankt zijn naam aan ds. Aritius Sybrandus Talma (1864-1916) die van 1908 tot 1913 minister van Landbouw, Nijverheid en Handel was in het kabinet-Heemskerk voor de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). A.S. Talma was een maatschappelijk vernieuwer die de partijen oversteeg. In de Nederlandse pionierstijd van sociale politiek was hij de grondlegger van de sociale wetgeving. In 1913 diende Talma onder andere de Invaliditeitswet in. Een onderdeel hiervan was de ouderdomsregeling die voorzag in een wekelijkse rente van staatswege voor 70-jarige pensioengerechtigden. Vanaf 1916 trad deze wet in werking. De ouderdomswet zoals Talma die beoogde trad pas in 1919 in werking, toen voor het eerst ouderdomsrente van 3 tot 6 gulden per week werd uitbetaald aan mensen van 65 jaar en ouder. Talma’s 'ouderdomsrente’ voor minder vermogenden was de voorganger van de naoorlogse Algemene Ouderdoms Wet (AOW) voor iedere burger. 

In de jaren '50 van de 20e eeuw bestond er in gereformeerde kringen op Urk behoefte aan een eigen bejaardentehuis. Toen men al grond had en het archtiectenbureau Van der Zee, Beyert en Alting uit Bolsward opdracht voor een ontwerp had gegeven, werd contact opgenomen met de 'Christelijke Vereeniging tot verzorging van Ouden van Dagen Talma Rustoorden' in Veenhuizen. Dit leidde tot de oprichting van de stichting Rustoorden Talma Urk, die met medewerking van de gereformeerde kerk van Urk, het gemeentebestuur en de provincie Overijssel een verzorgingshuis kon laten bouwen. Op 16 mei 1968 werd 'Voor Anker' officieel geopend door minister Bauke Roolvink van sociale Zaken en Volksgezondheid. Toen bleek dat Voor Anker ontoereikend was werden door de gemeente Urk en de Stichting Talma Rustoorden plannen gemaakt voor nieuwbouw. Op 4 oktober 1988  werden de plannen ingediend bij het ministerie van WVC. De bouw startte in januari 1989. In mei 1990 opende het nieuwe verzorgingshuis, dat de naam Talma Haven kreeg, haar deuren. De Volle Evangelie Gemeente Urk kocht het gebouw 'Voor Anker' aan de Rotholm. In 1993 werd gevierd dat de stichting Rustoorden Talma Urk 25 jaar geleden het eerste verzorgingshuis op Urk opende. De toenmalig directeur van Talma Haven vroeg de Urker kunstenaar Geert Weerstand om ter gelegenheid van dit jubileum een kunstwerk te maken.

Weerstand legt oude traditionele Urker taferelen in mozaïek vast. Hij maakte een compositie naar aanleiding van oude foto's, ansichtkaarten en een schilderij uit 1939. Het geheel bestaat uit 4 tableaus. Het linker verbeeldt de bezigheden in de visserij gedurende de jaargetijden. In het midden zie je twee Kotters. De vissers halen de netten binnen. Links boven netten boeten bij de kachel (winter). Links onder ansjovissen (voorjaar). Rechts boven het uit de knoop halen van de visnetten (zomer)  en rechts onder ligt een schip op het strand. In de boot liggen de binnen gehaalde visnetten (herfst). Op het tweede tableau zie je in het midden hoe er op straat ansjovis gekopt werd. De jeugd mocht niet stilzitten, de meisjes in dit mozaïek breien kousen. Links boven is de vuurtoren afgebeeld, met wasgoed ervoor. In de oorlog mocht er niet gevlagd worden, dus hing men de was in de volgorde rood, wit en blauw op. Links onder zijn vier generaties Urkers afgebeeld. Rechts boven een doorkijkje naar de Zuiderzee. Rechts onder wordt de gestoken turf opgeslagen op de zolder van brandstoffenhandel K. van Veen Wijk 4-48. Het grootste tableau is een uitzicht op de haven van Urk vanaf het plankier, met rechts de meeuwen die naar vis duiken. Geert Weerstand heeft voor dit kunstwerk een grote verscheidenheid aan steensoorten gebruikt. Voor de daken heeft hij schijfjes van oude dakpannen genomen. Het mozaïek is vervaardigd in de werkplaats van de kunstenaar en is in delen naar Talma Haven gebracht. Op de ochtend van de onthulling, die plaats vond op 11 mei 1993, heeft Weerstand nog de laatste hand aan het kunstwerk gelegd.

Het mozaïek is gefinancierd door het Urker bedrijfsleven. Rond 2015 is het knusse hoekje verbouwd. De opstelling van de tegeltableaus is hierbij veranderd, zonder de kunstenaar hierin te kennen. Het uitzicht op de haven van Urk en het tableau met de meeuwen die naar vis duiken vormen nu, tot teleurstelling van Geert Weerstand, geen geheel meer.

Bij de ingang van Talma Haven hangt een portretreliëf van ds. A.S. Talma. Voor het verzorgingshuis ligt een anker dat van Amsterdammertjes is gemaakt.

Met dank aan Geert Weerstand voor de verstrekte informatie.

Kunstenaar

Geert Weerstand werd op 7 november 1948 op Urk geboren. Op 16-jarige leeftijd lag hij voor een blindedarm operatie in het Ziekenhuis in Emmeloord en boven zijn bed hing een mozaiek van een zwarte kat. Dat sprak hem zo aan dat hij besloot dit ook eens te gaan proberen. Zijn vader noemde kunst een vak voor luie mensen. Daarom ging Geert ook de bouw in, als metselaar en tegelzetter, maar zijn hart lag bij het fröbelen met steentjes. Zijn moeder begreep dat. In een interview vertelde Geert dat hij het artistieke van haar heeft. In 1975 besloot Geert Weerstand om als hobby mozaïeken te gaan maken. Hij werkte tot 1981 als tegelzetter in de bouw. Daarna is hij als sociaal werker werkzaam geweest bij de stichting ‘Tot Heil des Volks’ in Amsterdam. Professionele kunstenaars brachten hem de ambachtelijke kant van het pottenbakken, boetseren en brandschilderen bij. In 1986 nam hij het besluit om van zijn hobby zijn beroep te maken en liet zich als kunstenaar bij de Kamer van Koophandel inschrijven. Dezelfde dag kreeg hij een uitnodiging van een visbedrijf. Ze wilden iets artistieks in de hal van de nieuwbouw hebben. In 1997 begon hij, samen met zijn zoon Simon, een natuursteenbedrijf, dat hij in 2008 aan Simon overdeed. Sindsdien richt Geert Weerstand zich helemaal op de kunst. Eerst werkte hij met tegelafval dat in de mozaieken een nieuwe bestemming kreeg. Tegenwoordig maakt hij mozaïeken van glas.

Weerstand krijgt veel opdrachten van particulieren en bedrijven. Wanneer je door Urk loopt kom je overal het werk van de kunstenaar tegen. Bij Visserijbelangen ligt een bijzondere granietvloer met een prachtige decoratie. op de gevel van Bakkerij Brouwer, in de hal van Talma Haven, aan de buitenzijde van het gemeentehuis van Urk, in het bedrijfspand van Profinis aan het Spijk en bij de Firma Sinke in Emmeloord vind je muurmozaïeken. Voor de Bethelkerk maakte hij een glasmozaïek. Ook voor onderwijsinstellingen heeft Weerstand kunstwerken gerealiseerd. Zo bevindt zich op de kopgevel van de Cornelis Zeemanschool een mozaïek van de UK 284 en staat bij de Pieter Zandt Scholengemeenschap op Urk een sculptuur. Sinds september 2014 vind je aan de achterkant van de trap in de Christelijke Scholengemeenschap 'Vincent van Gogh' in Assen een 10 x 3 meter groot mozaïek dat hij samen met zijn neef Okke Weerstand gerealiseerd heeft. Naast Vincent van Gogh zijn de belangrijkste inspiratiebronnen voor Weerstand zijn familie, zijn geloof en het dorp Urk. 

Geert Weerstand is autodidact (= iemand die zichzelf geschoold heeft). Weerstand onderscheidt zich in zijn vakgebied als een veelzijdig man op het gebied van tegel- en mozaïek, kunstwerken in keramiek, glas en natuursteen. De grote passie van Geert is het leven en werk van Vincent van Gogh. De kunstenaar heeft een permanente expositie in zijn "Van Gogh kelder" op Urk.