Gevelsteen Albino

Plaats: Urk

Locatie: Wijk 5-89 hoek Reepsteeg

Kunstenaar: Geert Weerstand

Materiaal: Belgische hardsteen

Jaar: 2008

Beschrijving:

Het gebruik om door middel van een gevelsteen een huis te kenmerken is een typisch Nederlands verschijnsel dat ongeveer in het midden van de 15e eeuw ontstond. Vanaf die tijd werden er steeds meer stenen gebouwen gebouwd die voorzien werden van gevelstenen, gebeeldhouwde reliëfs met een voorstelling en/of tekst die iets vertelden over de gebruiker van het gebouw. Mensen die bijvoorbeeld een winkel hadden lieten een gevelsteen inmetselen om duidelijk te maken wat voor waren zij verkochten. In 1795 werd onder het Franse regime in opdracht van Napoleon de huisnummering in Nederland ingevoerd. Hierdoor verloor de gevelsteen zijn oorspronkelijke functie als adresaanduiding. 

Op 22 november 2006 onstond bij graafwerkzaamheden in Wijk 5 een gaslek. De twee explosies die daarop volgden veroorzaakten grote schade. De woning Wijk 5-89 stortte grotendeels in. Het pand werd afgebroken en in 2008 herbouwd. Als verwijzing naar het verleden werd in de voorgevel van de nieuwe woning een steen gemetseld. Het oude pand, dat dateerde uit 1920, was destijds een boerderij annex winkel. Jan Marten Lambertusz Gerssen (1887-1969), getrouwd op 5 juli 1907 met Johanna Keuter (1889-1942), runde in het pand een kruidenierswinkeltje. De meeste kruideniers waren aangesloten bij een overkoepelende organisatie. Jan Marten en Johanna Gerssen beheerden een winkel van de N.V. Albino Maatschappij, een kruidenierswinkelketen die in 1900 werd opgericht door de broers Frans Sjoerd en Tonnis Siemon van Klooster als grootverwerker van ‘koloniale- en grutterswaren en aanverwante artikelen’. Koffie, thee en cacao, maar ook havermout, zeep, griesmeel en zelfs bier werden groot ingekocht en vervolgens handzaam verpakt en voorzien van een eigen etiket. In 1918 werd de groothandel verkocht aan de Groningse margarinefabrikant Samuel van den Bergh (1864-1941). In 1927 bevoorraadde de N.V. Albino Maatschappij ongeveer 300 Albinowinkels in de noordelijke provincies. Voor de Tweede Wereldoorlog was Urk nog een eiland en telde 3500 inwoners. Van één bedrijf kon men niet bestaan. Naast kruidenier was Jan Marten Gerssen ook (scheeps)timmerman en metselaar. Dit vak had hij in de praktijk van zijn vader Lambertus Johannes Gerssen geleerd, die timmerman en koster van het Kerkje aan de Zee was. Jan Marten deed o.a. het onderhoud aan de haven en het palenscherm. Johanna zorgde voor het huishouden en stond tot haar overlijden in het winkeltje. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de N.V. Albino Maatschappij tot stilstand. In 1946 werd de winkelketen opgeheven.

Jan Marten en Johanna kregen 5 kinderen waarvan twee op jonge leeftijd stierven. De kinderen kregen op Urk al gauw de bijnaam 'van Albino'. De steen in de voorgevel van het pand Wijk 5-89 verwijst naar de kruidenierszaak die hier tot 1946 gehuisvest was. Op de natuurstenen gevelsteen is onderaan de naam ‘ALBINO’ in schreefletters, in laag reliëf gezandstraald. Daarboven zien we van links naar rechts een schep, een gewicht van 2 kg en een trechter. Kunstenaar Geert Weerstand vertelde dat hij het originele kruideniersgerei in de steen verwerkt heeft dat nog gebruikt is in het Albinowinkeltje.

Kunstenaar

Geert Weerstand werd op 7 november 1948 op Urk geboren. Op 16-jarige leeftijd lag hij voor een blindedarm operatie in het Ziekenhuis in Emmeloord en boven zijn bed hing een mozaiek van een zwarte kat. Dat sprak hem zo aan dat hij besloot dit ook eens te gaan proberen. Zijn vader noemde kunst een vak voor luie mensen. Daarom ging Geert ook de bouw in, als metselaar en tegelzetter, maar zijn hart lag bij het fröbelen met steentjes. Zijn moeder begreep dat. In een interview vertelde Geert dat hij het artistieke van haar heeft. In 1975 besloot Geert Weerstand om als hobby mozaïeken te gaan maken. Hij werkte tot 1981 als tegelzetter in de bouw. Daarna is hij als sociaal werker werkzaam geweest bij de stichting ‘Tot Heil des Volks’ in Amsterdam. Professionele kunstenaars brachten hem de ambachtelijke kant van het pottenbakken, boetseren en brandschilderen bij. In 1986 nam hij het besluit om van zijn hobby zijn beroep te maken en liet zich als kunstenaar bij de Kamer van Koophandel inschrijven. Dezelfde dag kreeg hij een uitnodiging van een visbedrijf. Ze wilden iets artistieks in de hal van de nieuwbouw hebben. In 1997 begon hij, samen met zijn zoon Simon, een natuursteenbedrijf, dat hij in 2008 aan Simon overdeed. Sindsdien richt Geert Weerstand zich helemaal op de kunst. Eerst werkte hij met tegelafval dat in de mozaieken een nieuwe bestemming kreeg. Tegenwoordig maakt hij mozaïeken van glas.

Weerstand krijgt veel opdrachten van particulieren en bedrijven. Wanneer je door Urk loopt kom je overal het werk van de kunstenaar tegen. Bij Visserijbelangen ligt een bijzondere granietvloer met een prachtige decoratie. op de gevel van Bakkerij Brouwer, in de hal van Talma Haven, aan de buitenzijde van het gemeentehuis van Urk, in het bedrijfspand van Profinis aan het Spijk en bij de Firma Sinke in Emmeloord vind je muurmozaïeken. Voor de Bethelkerk maakte hij een glasmozaïek. Ook voor onderwijsinstellingen heeft Weerstand kunstwerken gerealiseerd. Zo bevindt zich op de kopgevel van de Cornelis Zeemanschool een mozaïek van de UK 284 en staat bij de Pieter Zandt Scholengemeenschap op Urk een sculptuur. Sinds september 2014 vind je aan de achterkant van de trap in de Christelijke Scholengemeenschap 'Vincent van Gogh' in Assen een 10 x 3 meter groot mozaïek dat hij samen met zijn neef Okke Weerstand gerealiseerd heeft. Naast Vincent van Gogh zijn de belangrijkste inspiratiebronnen voor Weerstand zijn familie, zijn geloof en het dorp Urk. 

Geert Weerstand is autodidact (= iemand die zichzelf geschoold heeft). Weerstand onderscheidt zich in zijn vakgebied als een veelzijdig man op het gebied van tegel- en mozaïek, kunstwerken in keramiek, glas en natuursteen. De grote passie van Geert is het leven en werk van Vincent van Gogh. De kunstenaar heeft een permanente expositie in zijn "Van Gogh kelder" op Urk.