De wereld van Urk

Plaats: Urk

Locatie: De Singel, in de hal van het Gemeentehuis

Kunstenaar: Siemen Bolhuis

Materiaal: brons

Jaar: 1990

Beschrijving:

Van 1949 tot 1987 konden kunstenaars in ruil voor een kunstwerk een uitkering krijgen. Deze regeling, die bekend stond als Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR), werd op den duur te kostbaar. In 1984 begon het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met de gefaseerde afbouw van de BKR. De vrijgekomen overheidsgelden werden overgedragen aan het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC), die daarop besloot een gedeelte ervan naar de lagere overheden over te hevelen. In 1986 kreeg de per 1 januari ingestelde provincie Flevoland ƒ 93.567,-. De WVC bijdrage werd rechtstreeks naar rato van het aantal inwoners aan de gemeenten toegekend. De provincie had niet de intentie een kunstenaarsbeleid te voeren, maar indirect zou het beleid wel een rol bij de inkomensvorming spelen. Kunstenaars die zich in Flevoland gevestigd hadden, genoten de voorkeur bij diverse maatregelen; een advies dat de provincie ook aan de gemeenten had doorgegeven. Bron: catalogus.broekman.nl.

De gemeente Urk liet in 1986 door twee plaatselijke kunstenaars een modelbotter maken voor het gemeentemuseum. Het jaar daarna gaven B & W van Urk de Almeerse kunstenaar Siemen Bolhuis een opdracht voor een beeld in het nieuwe gemeentehuis. De voorbereidingen voor de opdracht en de keuze van de kunstenaar kunnen op naam van het hoofd van de afdeling welzijnszorg en de gemeentesecretaris geschreven worden. De heer Ten Napel, hoofd afdeling welzijnzorg, vertelde hoe hij in de hal van het Provinciehuis in Lelystad getroffen werd door 'De Kiekendief' uit het atelier van Siemen Bolhuis en Frans van der Ven. Na verdere informatie en oriëntatie heeft B & W op voordracht van Ten Napel en de gemeentesecretaris uiteindelijk voor Bolhuis gekozen. Het stond van meet af aan vast dat het een 'verhalend beeld' moest worden: er moest een relatie gelegd worden met het historische Urk en de Zuiderzee. De iconografie was tot in details met de kunstenaar doorgenomen. De gemeente Urk heeft het verschil tussen de ƒ 12.305,- WVC bijdrage en de ƒ 66.000,- opdrachtkosten uit eigen middelen bijgelegd. Bron: catalogus.broekman.nl. Bij de bouw van het nieuwe gemeentehuis waren er geen plannen gemaakt voor een kunstwerk. Niet voor in het gemeentehuis en niet voor daarbuiten. Om het benodigde bedrag bij elkaar te krijgen moest de gemeente uit verschillende 'potjes' putten. Op 14 oktober 1988 adviseerde de raadscommissie financiën, openbare orde en veiligheid positief op het voorstel om een bedrag van ƒ 60.000,- ter beschikking te stellen voor een kunstwerk in de hal van het gemeentehuis. Voorwaarde was wel dat er een kunstwerk zou komen dat herkenbaar was voor de Urker bevolking. 

Het kunstwerk 'De wereld van Urk' werd in de tweede week van mei 1990 in de centrale hal van het op 11 mei 1988 geopende gemeentehuis geplaatst. Siemen Bolhuis vertelde: “Het idee voor ‘de wereld van Urk’ kreeg ik in bad toen ik met de zeepbellen aan het spelen was. Door de bellen zag ik het hele beeld plotseling voor me. Dus op een moment dat ik helemaal niet met mijn ontwerp bezig was. In dit geval was dat het begin van 2800 uur werk, voordat het beeld in mijn hoofd ook een beeld in de hal van het gemeentehuis was”. Het kunstwerk bestaat uit twee bollen van brons met een doorsnede van 155 cm. In het verhalende kunstwerk is de verbondenheid met de zee en de visserij vastgelegd. Op de binnenbol zie je op het zuidelijk halfrond een reliëf met bot (vis). Boven de evenaar de skyline van Urk omstreeks 1930. Je ziet kenmerkende Urker gebouwen, de gemeentelijke visafslag, Bethelkerk, Wilhelminaschool, de Vuurtoren, het Kerkje aan Zee, het Wakend Oog en Hotel het wapen van Urk. De opengewerkte buitenbol verbeeldt de wereld van de visserij. Op het noordelijk halfrond zijn vier botters afgebeeld, die samengehouden worden door de stralen van de zon. De botters hebben hun sleepnetten uit, die onderin weer samenvallen. Het sleepnet, de kuil, werd in span achter twee boten door het water getrokken. Het zogenaamde kuilen was typerend voor de viswijze op de Zuiderzee. Door de omloopsnelheid van één omwenteling per half uur wordt de illusie gewekt dat de botters voorbij Urk varen en de netten vangen de vis. Doordat de bollen om elkaar heen draaien is er een steeds veranderend kunstwerk te zien. Siemen Bolhuis is van mening dat de om elkaar heen draaiende ‘werelden’ het hart van het Urker gemeentehuis vormen.

Het kunstwerk werd op 24 september 1990 officieel onthuld. Het CDA kamerlid G. Koffeman plaatste onder het toeziend oog van burgemeester S. Veninga, een plaquette in de vloer onder het kunstwerk. Bij de onthulling zei de kunstenaar: "Ik zie het ook echt als mijn bol, maar ik denk dat het goed is dat ik hier hardop zeg dat het Uw bol is".

Met dank aan Siemen Bolhuis voor het geven van informatie en Het Urkerland voor het inzien van het archief.

Kunstenaar

Siemen Bolhuis is in 1956 in Soest geboren. Als kind wist hij al dat hij beeldhouwer wilde worden. Hij studeerde van 1975 - 1981 aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede. Sinds 1981 woont en werkt Bolhuis in Almere. Op zijn website zegt hij over zichzelf: “steeds opnieuw komt er iets uit mijn handen dat me verwondert en enthousiast maakt”.
Bolhuis werkt veelal aan de hand van opdrachten, de vraag van een opdrachtgever creatief te beantwoorden ligt in zijn aard. Af en toe maakt hij beelden die niet uit een opdracht voortkomen.

Sinds 2005 werkt Bolhuis, daar waar mogelijk is, samen met de dichter en beeldend kunstenaar Hein Walter.

In Almere-Stad vind je voor het Nuon kantoor het kunstwerk "Blad". Ook de hekken van de Rabobank zijn door Bolhuis vervaardigd. Verder staat in Almere-Stad de beeldengroep "Bedrijfskring", aan de Uithof "Hestia" en in de tuin van het natuureducatie centrum het Eksternes het kunstwerk "De windroos". Aan de Evenaar staat het kunstwerk "Ik ben buiten", op de Hospitaalpromenade "Voortvarend" en bij het scheepswrak aan het Fischerpad staat ook een kunstwerk. Op Urk vind je twee kunstwerken "de Toekomst van Urk" en "de Wereld van Urk". In de binnentuin van woonzorgcentrum de Regenboog in Dronten staat "Pomum Granny".

Ook buiten Flevoland is werk van Bolhuis te vinden, in Weesp staat het kunstwerk Weespermoppenbakker (1989). In Amsterdam werd in 1986 op het Leidseplein een kunstwerk van Wim Kan en Corrie Vonk geplaatst, dat in 1997 in Den Haag is geplaatst. In Enschede staat het kunstwerk "Eikenblad" (1997).