De Wachtsman

Plaats: Urk

Locatie: Staversekade

Kunstenaar: Piet Brouwer

Materiaal: brons

Jaar: 2017

Beschrijving:

In 2010 werd door vrijwilligers van de Stichting Historische Westhaven op de Staversekade een authentieke taanketel geplaatst. Op 8 april 2017 begon het nieuwe seizoen van de stichting. Nadat voorzitter Hans Heikoop tijdens een korte toespraak stilgestaan had bij het zware ongeval van lid Wouter Kramer jr., vroeg hij of Wouter Kramer sr. een net wilde ophijsen. Hiermee onthulde Kramer sr. boven het smeedijzeren deurtje van de taanketel een plaquette waarmee de Stichting Historische Westhaven hem, als vrijwilliger, in het zonnetje wilde zetten. Bron: Urkerland.

De bronzen plaquette, die is uitgevoerd in reliëf, is gemaakt door de kunstenaar Piet Brouwer. Op het reliëf is een portret van een man afgebeeld, ten voeten uit. Uit de vlakke achtergrond verrijst de figuur die klompen draagt en gekleed is in een kiel. Zijn pet heeft hij diep over de ogen getrokken, zijn bril is nog net zichtbaar. De figuur is en trois quart afgebeeld dat betekent deels van opzij en deels van voren. De man, die naar rechts loopt, is Wouter Kramer sr.. Piet Brouwer heeft het model van het reliëf in was vervaardigd waarna de bronsgieter de gietvorm uit gips en/of chamotte opbouwde. Vervolgens werd deze gietvorm verhit waardoor het wasmodel wegsmolt en er een holte overbleef. Daarin werd het vloeibare brons gegoten. Na afkoeling is het bronsreliëf gereinigd en gepatineerd. Omdat je bij dit kunstwerk direct kunt zien wat er is uitgebeeld, wordt de voorstelling figuratief genoemd. De compositie is asymmetrisch. Onderop de plaquette staat in kapitalen de tekst: DE WACHTSMAN. 

Een wachtsman of waker is een persoon die waakt over de veiligheid van een gebouw of een terrein of over de veiligheid en het welzijn van een of meer andere mensen. Een waker is tevens iemand die er op toeziet dat gebruiken of tradities, of andere toestanden of ideeën in ere gehouden blijven. Wachtsman Wouter Kramer sr. is één van de mannen die waakt over het maritieme erfgoed van Urk.

Kunstenaar

Piet Brouwer werd op 21 mei 1933 op Urk geboren. Zwarte houten klompen maken deel uit van de Urker kledingdracht, maar niemand wist meer hoe die handmatig gemaakt moesten worden. Brouwer vond dat maar niks en besloot in 1976 zich aan te melden bij de toen kersverse klompenmakersschool in Enter. Hij ontwikkelde een grote voorliefde voor houtsnijden en behaalde zijn klompenmakers diploma. Pas in de begin jaren tachtig van de twintigste eeuw ontstond zijn passie voor kunst. Piet Brouwer was van 1961 tot 1992 directeur van een electrotechnisch bedrijf op Urk en combineerde in het begin deze taak met het kunstenaarsschap. Van 1985 tot 1990 studeerde Piet Brouwer aan de Vrije Academie in Nunspeet. Daar leerde hij zijn houtsnijwerken in was te maken. Ook kreeg hij onderricht in klei en brons. Brouwer werkte het liefst figuratief en haalde de inspiratie voor zijn kunstwerken onder andere uit de Urker geschiedenis. Naast beeldhouwwerken maakte hij aquarellen. Piet Brouwer was een gedreven kunstenaar.

Ter afsluiting van het 50-jarig jubileum van Piet Brouwer Electrotechniek BV op 25 november 2011 werd Piet Brouwer benoemd tot lid in de orde van Oranje Nassau. Hij kreeg het lintje door burgemeester Jaap Kroon uitgereikt voor zijn inzet voor het installatiebedrijf maar ook voor zijn inzet voor de Urker cultuur en cultuurhistorie. Van 1960 tot 1980 was Brouwer bestuurslid van DINDUA, een christelijke reciteervereniging. Ook schreef hij sketches over het Urker volksleven. Vanaf 1976 tot zijn dood was hij actief als vrijwilliger bij de Stichting Oudheidkamer Enter. In 1978 was hij medeoprichter van het Urker museum Hulp en Steun en het latere definitieve museum Het Oude Raadhuis. Daarnaast heeft hij zich ingezet voor de oprichting van de Vereniging Vrienden van Urk. Tot op hoge leeftijd was Brouwer actief als kunstenaar, alhoewel hij na een rugoperatie geen zwaar werk meer kon verrichten. Piet Brouwer overleed op 24 april 2019 op Urk. Hij was al langere tijd ziek, maar zijn overlijden kwam plotseling. Brouwer werd 85 jaar. 

Op Urk zijn in de openbare ruimte vijf kunstwerken van Piet Brouwer te vinden: 'Hulp en Steun' (1991), 'de IJsvlet' (1994), 'Meester Verstelle' (1995), 'de Vroemoer' (1998) en 'de Wachtsman' (2017). Brouwer maakte ook het beeldje 'Paalscherm om de Urker top'. Als waardering voor de inzet van de SGP voor het herstel van het palenscherm gaf hij het kunstwerk in 2014 aan die partij cadeau. Op zijn beurt schonk de SGP het kunstwerk aan de burgemeester opdat het een prominente plaats in de raadzaal zou krijgen en de hele bevolking ervan kon genieten. Op Schokland vinden we in het museum op Middelbuurt 'Ontruiming van Schokland 1859' (1994) en in de Waterstaatkerk een door Brouwer gemaakte replica van het doopvont. Ook buiten de Provincie Flevoland staan bronzen beelden van de Urker kunstenaar: in Rijssen – ‘de Stadsomroeper’ (2001) en in Enter – 'Klompenmaker' (1993), 'n Gaanzendriewer' (1997), ‘de Maaier' (2000) en 'Klompenmaker achter zijn werkbank' (2000). Voor de gemeente Dronten maakte Brouwer een relatiegeschenk, een replica van het kunstwerk 'Polderpioniers'.