Eenheid in Verscheidenheid

Plaats: Tollebeek

Locatie: Nimrodstraat

Kunstenaar: Samuel Masakwa

Materiaal: Kobalt

Jaar: 2007

Beschrijving:

In 1957 kwamen de eerste inwoners naar Tollebeek. Overal kwamen zij vandaan en ieder bracht zijn eigen cultuur mee. Deze eenheid in verscheidenheid is de basis geweest voor de dorpsgemeenschap.

Tollebeek is 6 meter onder zeeniveau gebouwd, het laagste punt van de Noordoostpolder. Het dorp en omgeving vormen een zogeheten 'onderbemalingsgebied', wat wil zeggen dat het water via gemalen moet worden weggepompt naar de hoger gelegen Urkervaart. Tijdens de wateroverlast, in oktober 1998, trad de Urkervaart buiten zijn oevers. Het had dagen achtereen geregend, de grond was verzadigd en toen viel er in de nacht van 27 op 28 oktober nogeens 75 mm regen. De hoge afdeling had veel wateroverlast en de Marknessersluis stroomde over. Ondanks de noodpompen die op grote schaal werden ingezet, kon niet voorkomen worden dat aanzienlijke hoeveelheden water van het hoger gelegen oosten van de polder naar het lager gelegen Tollebeek stroomde. De sloten liepen over, de akkers kwamen blank te staan en het water bedreigde de huizen van het dorp. Koningin Beatrix en de toenmalige premier Wim Kok brachten Tollebeek een bezoek om het drama met eigen ogen te aanschouwen.

Aan deze wateroverlast heeft het dorp een overstortinstallatie overgehouden. Op één van de onderdelen van de overstortinstallatie is een plaquette geplaatst met de woorden:

Een ander bovengronds deel van de installatie is omgebouwd tot sokkel voor een kunstwerk dat als afsluiting van het jubileumjaar op 29 december 2007 door wethouder Foeke Zijlstra werd onthuld. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Tollebeek wilde de Groenbrigade de dorpsgemeenschap een kunstwerk aanbieden. Hun oog viel op een sculptuur van de Zimbabwaanse kunstenaar Samuel (Sam) Masakwa dat door de Beeldentuin Klein Afrika in Marknesse geïmporteerd was. Het lijkt een abstract beeld, maar de kunstenaar heeft een duikende vogel verbeeld. De kop, die naar beneden gericht is, geeft vorm aan het open gat in het midden. De vleugels wijzen omhoog. Masakwa gaf het kunstwerk de titel 'Landed Bird'. In Tollebeek zijn veel kunstwerken gerelateerd aan de jacht. Dat was voor de Groenbrigade dan ook de reden om dit kunstwerk aan te kopen.

Het beeld is uit een brok kobalt gemaakt. In dit kunstwerk kan je goed zien hoe de beeldhouwer het harde materiaal heeft bewerkt. Je kan zien dat de maker de steen met een hamer en beitel heeft weggekapt. Een deel van het oppervlak heeft Masakwa gepolijst terwijl hij het andere deel van de huid ruw heeft gelaten. Omdat dit kunstwerk uit steen gehouwen is, is het vanbinnen en vanbuiten van hetzelfde materiaal gemaakt. Het is een massief kunstwerk, maar door de opening maakt het geheel geen massieve indruk.

Met dank aan Gert Boer van Beeldentuin Klein Afrika voor de verstrekte informatie.

Kunstenaar

Samuel Tichafa (Sam) Masakwa werd op 15 september 1971 in Zimbabwa geboren in het plaatsje Chivhu dat tot 1982 Enkeldoorn heette. Hij was de oudste van een gezin van negen kinderen. Masakwa ontving zijn basis- en voortgezet onderwijs in Zengeza, Chitungwiza. Op 14-jarige leeftijd raakte hij geïnteresseerd in beeldhouwen. Tijdens zijn schoolvakanties ging Samuel bij zijn neef de kunstenaar Albert Nathan Mamvura (1954 - 1997) in diens atelier in de leer. Mamvura is een eerste generatie Zimbabwe beeldhouwer, die in Chitungwiza werkte. Nadat Sam Masakwa in 1991 het basisexamen beeldhouwen heeft afgelegd volgde hij bij Albert een 2-jarige opleiding beeldhouwen. In 1993 en 1994 werkte hij als assistent in het atelier van Joe Mutasa (1964) en leerde om te gaan met harde steensoorten als springsteen, opaal, zwarte serpentijn en kobalt.

Midden jaren ’90 startte Samuel Masakwa met beeldhouwlessen in zijn eigen atelier Waterland in het township Chitungwiza, 30 km ten zuiden van de hoofdstad Harare. Hier specialiseerde hij zich in het maken van torso’s en abstracte beelden. Samuel werkt samen met zijn vrouw Nyarai, één van de weinige vrouwelijke Shona carvers in Zimbabwe. Zij maakt vooral vrouwenfiguren. Hun werk wordt o.a. geëxposeerd in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland.

Sam Masakwa maakt eigentijdse beelden. Zijn kunst is geworteld in de oude Shona-cultuur van Zimbabwe. In deze cultuur is religie van groot belang. Alles draait om goede en kwade geesten. De goede geesten zorgen voor de inspiratie die een artiest nodig heeft om zijn talenten tot uiting te brengen. De steen in natuurlijke vorm is daarbij de leidraad. Deze wordt intuïtief bewerkt, zonder vooraf schetsen of een ontwerp te maken. De kunstenaar laat zich leiden door de geest van de steen, die bepaalt wat het wordt. In elke steen zit een goede geest, die de kunstenaar moet bevrijden. De beelden van Masakwa worden helemaal met de hand gemaakt en afgewerkt omdat er in het atelier geen stroom voorhanden is. Samuel Masakwa geeft ieder jaar een workshop beeldhouwen in Nederland.