Vlucht meeuwen

Vlucht meeuwen
Vlucht meeuwen Vlucht meeuwen Vlucht meeuwen Vlucht meeuwen Vlucht meeuwen

Plaats: Espel

Locatie: Keggehof

Kunstenaar: Jan Kip

Materiaal: brons / hout

Jaar: 1976


Beschrijving:

In 1956 werd met de bouw van het dorp Espel begonnen. De Bredehof en Keggehof waren de eerste straten. Elk dorp in de Noordoostpolder kreeg ter verfraaiing een kunstwerk van het A.D. van Eckfonds. Twintig jaar na de start van Espel werd aan de Keggehof het kunstwerk 'Vlucht meeuwen' geplaatst. Op een heuveltje van basaltstenen staat een dukdalf. Aan deze dukdalf werden eens de schepen van overzee afgemeerd. De koningspaal, middelste paal van een dukdalf, en de vier stutten stammen uit de Rijnmond. Dankzij het speurwerk van Janny van Dorp-Schutter, van 1974-1989 secretaresse van Dorpsbelang, was het originele hout naar Espel gekomen. De zwerm van 6 bronzen, naturalistische meeuwen die boven de paal vliegt is gemaakt door de beeldhouwer Jan Kip met assistentie van beeldhouwster Antoinette Ruiter (1946) die toentertijd door Kip werd opgeleid. Het bronzen kunstwerk heeft ƒ 18.000,- gekost.

Door de herhaling van dezelfde vormen is een ritme in de compositie ontstaan. Uit dit ritme komt de suggestie van beweging voort, die nogeens versterkt wordt door de asymmetrische compositie. Jan Kip maakte zijn beelden bij voorkeur vanuit één vast punt, ontwikkelde ze dan zo ruimtelijk mogelijk, daarbij zoekend naar de balans tussen punt en ruimte. Nadat Kip de meeuwen geboetseerd had heeft hij ze door zijn broer Frits Kip in brons laten gieten.

Op 12 juni 1976 werd het kunstwerk tijdens de feestelijkheden rond het 20-jarig bestaan van het dorp onthuld. Namens het A.D. van Eckfonds sprak mevrouw S. Smit uit Emmeloord. 'De Ducdalf' was volgens mevrouw Smit al in Espel bekend als middelpunt van het sociale leven. "Nu is hij er ook als kunstwerk". Zij eindigde haar toespraak met het kwatrijn "Het nieuwe land" van Ed Hoornink uit: "De elf provincies en het nieuwe land".

" de meeuw, die vroeger over het water vloog,

verwondert zich: hier viel de aarde droog

vergane schepen rusten in mijn koren.

ik ben nieuw land; ik ben maar pas geboren".

Oud directeur van de Directie Wieringermeer afd. Noordoostpolderwerken en tevens voormalig landdrost ir. Arie Pieter Minderhoud onthulde 'Vlucht meeuwen'. Met een briefopener, die hij op 21 januari 1961 bij de opening van de ijsbaan in Espel had gekregen, verwijderde hij het papier dat voor het schild  aan de voet van de dukdalf bevestigd was. Hierop stond vermeld dat hij, oud landdrost Ir. A.P. Minderhoud, het kunstwerk had onthuld. 

'Vlucht meeuwen' herinnert de inwoners van Espel eraan dat in de Noordoostpolder gewoond, gewerkt en geleefd wordt op de bodem van de zee en dat de zee moest wijken voor dit nieuwe land. Het gedicht van Ed Hoornink staat ook op de sluitsteen die naar aanleiding van het 10-jarig bestaan van de Provincie Flevoland in 1996, op de Westermeerdijk is geplaatst.

Bronnen: De Noordoostpolder en Uitgesproken Espel.

Kunstenaar

Johannes Bernardus (Jan) Kip werd op 7 april 1926 in Oldenzaal geboren. Zijn vader was kleermaker en het was de bedoeling dat Jan ook het vak van kleermaker ging uitoefenen. Na enkele dagen hield hij het voor gezien en ging als leerling meubelmaker aan de slag. Al snel leerde hij hoe de versieringen met beitel en gutsen werden aangebracht. Zo ontstond zijn voorliefde voor de kunst. In 1950 volgde hij een kunstopleiding aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede, waar hij onder andere les heeft gehad van Henk Zweerus (1920-2005), hoogleraar vormstudie.

In het begin bestond zijn werk vooral uit religieuze beelden. In de begin jaren zestig van de 20e eeuw maakte hij veel plaquettes en reliëfs. Het werk van Jan Kip is figuratief, zelf in de ogenschijnlijk non-figuratieve werken is de figuratie zichtbaar. Het respect voor de mens en de natuur komen in veel van zijn werken terug. Naast het maken van beelden was Jan Kip heel vaardig in het bronsgieten, een techniek die hij leerde van zijn broer Frits (Frederikus Gerardus Antonius, 1920-2002) die bronsgieter van beroep was. Jan Kip stierf 10 april 1987 op 61-jarige leeftijd in zijn woonplaats Oldenzaal.

In 1963 maakte hij het 'Boeskoolmenneke', symbool van Oldenzaal. In de raadzaal van Oldenzaal is een plaquette te vinden met daarop een afbeelding van Koningin Juliana, bij de IJsselcentrale in Zwolle het kunstwerk de 'Opvliegende Zwanen', in Enschede 'Op z'n vroegst' en 'Leerling in banden' en in Raalte, 'Bindster van Korenschoven'. In de Noordoostpolder vind je in Emmeloord en Espel werk van Jan Kip.