Wandreliëf ’t Poortershuys

Wandreliëf  ’t Poortershuys
Wandreliëf  ’t Poortershuys Wandreliëf  ’t Poortershuys Wandreliëf  ’t Poortershuys

Plaats: Creil

Locatie: Galamalaan

Kunstenaar: Henk Huig

Materiaal: gekleurd cement

Jaar: 1957-1958


Beschrijving:

In de Noordoostpolder werden in opdracht van brouwerij d'Oranjeboom uit Rotterdam café-restaurants gebouwd in Creil, EspelTollebeek en Nagele (gesloopt 2014) die nagenoeg identiek zijn. De ontwerper is de Amsterdamse architect Jacob Dunnebier (1904 – 1988). De interieurs werden ontworpen door binnenhuisarchitect H. Zoon uit Rotterdam.

Café-restaurant ’t Poortershuys aan de Graaf Florislaan is in 1957-1958 gebouwd door aannemersbedrijf Kingma uit Vollenhove en werd op 14 mei 1958 door de heer Sassen, president-commissaris van brouwerij d'Oranjeboom, geopend. Het is een traditionalistisch vormgegeven L-vormig pand met op de eerste verdieping een woning en een, haaks erop gelegen, langgerekte gemeenschapszaal. Om het gemeenschapsleven in Creil te versterken is voor de bouw van de gemeenschapszaal bij het café een subsidie verstrekt door het Openbaar Lichaam De Noordoostelijke Polder. Daarom werd in het kader van de percentageregeling beeldende kunst op de buitenmuur van de gemeenschapszaal een wandreliëf aangebracht. Korte tijd werd vermoed dat het kunstwerk was ontworpen door de kunstenaar Nicolaas Wijnberg. Maar in een artikel over de opening van 't Poortershuys in De Noordoostpolder van vrijdag 16 mei 1958 staat te lezen: "Zij tenslotte vermeld dat het sgraffitowerk in de zijgevel, enkele poorters voorstellende, van de hand van de kunstenaar Henk Huig uit Amsterdam is. De wandschildering in de toneelzaal is van Teus van der Berg uit Rotterdam".

Omdat er snel en kundig gewerkt moest worden liet Henk Huig het ontwerp uitvoeren door stukadoor Jacobus Schmidt (1916-2001) die werkte voor stukadoorsbedrijf J.N. Ooms in Amsterdam. De stukadoor heeft hier gewerkt in drie verschillend gekleurde pleisterlagen. De onderste laag is donker grijs, daarboven is een laag in rood aangebracht en vervolgens een witte deklaag. Wanneer een laag voldoende was aangetrokken (gedroogd) kon de volgende laag worden aangebracht. Wanneer alle lagen aangebracht waren kon op de bovenste laag de compositie worden aangebracht. Daarna werd de voorstelling met een tekenstift of paleerijzer uitgestoken of ingekrast waardoor er uiteindelijk een verzonken reliëf ontstond. (Met dank aan Henk Schmidt voor het aanleveren van informatie)

Henk Huig koos voor een figuratieve vormentaal, die hij door een hoekige, lineaire stilering vereenvoudigde. Verwijzend naar de naam van het café-restaurant zijn op het reliëf twee 'poorters', een man en een vrouw, afgebeeld met op de achtergrond een stadspoort. Het woord ‘poorter’ komt niet van het woord poort maar van het Latijnse woord portus, dat ‘haven’ betekent. In de vroege middeleeuwen ontstonden de eerste handelsnederzettingen in de buurt van burchten en kastelen die portus genoemd werden. Rondom de nederzetting werd een stadsmuur met stadspoorten gebouwd waardoor je de stad in en uit kon. De muur bood aan de inwoners veiligheid. 's Avonds tegen donker werden de stadspoorten gesloten door de poortbewaker, die de sleutel vervolgens bij de burgemeester bracht. Bij zonsopgang gingen de poorten weer open. Binnen de ommuurde stad woonden zoganaamde 'ingezetenen' en 'poorters'. De poorters hadden, door geboorte of huwelijk of tegen betaling van een som geld, zich het poorterrecht verworven. Alleen poorters konden ambten bekleden bij de stedelijke overheid of lid worden van een gilde, een voorwaarde voor het uitoefenen van de meeste beroepen. De bewoners die buiten de stad woonden werden burgers genoemd. Deze term, van Duitse oorsprong, is afgeleid van burgus en borch, eveneens een versterkte plaats. Na de Franse invasie, eind 18e eeuw, verdwenen de voorrechten voor de poorters. Het poorterschap werd afgeschaft en vervangen door de burgelijke stand.

Zullen er in het middeleeuwse, door de zee verzwolgen gehucht Creil ook poorters gewoond hebben?

Kunstenaar

Hendricus (Henk) Huig werd op 30 juni 1934 in Amsterdam geboren. Hij volgde zijn opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam waar hij les had van graficus en illustrator Ap Sok, tekenaar, grafisch ontwerper en illustrator Lex Metz en schilder en beeldhouwer Johan van Zweden. Huig studeerde in 1955 af en vertrok voor korte tijd naar Skandinavië. Henk Huig is graficus, tekenaar en schilder. Hij heeft een ontwikkeling doorgemaakt die hem van de grafiek afbracht. Via collages kwam de kunstenaar tot het maken van gouaches, waarmee hij in 1960 begon.

In 1967 ontving Huig de Amsterdamse Havenprijs voor een uit stripachtige onderdelen samengesteld doek waarop vele kanten van haven en water ironisch bekommentarieerd werden. Hoewel Henk Huig in het begin vaak natuurgetrouwe weergaves maakte, werd zijn stijl met de jaren losser. Zijn geliefde onderwerp is met name de grote weidse ruimte aan de stadrand en de verlatenheden van emplacementen en brokkelige stadsgedeelten. De verlatenheid en eenzaamheid wordt versterkt door het feit dat Huig nooit mensen op de schilderijen afbeeldt. Hij vindt mensen te beweeglijk en te onrustig, terwijl hij juist iets anders wil bereiken met zijn kunstwerken. Huig speelt graag met de hoogte en diepte. Aangezien Nederland zo plat is, moet hij de diepte zelf vaak bewerkstelligen door de exacte weergave te veranderen en bijvoorbeeld bepaalde gebouwen naar voren te halen en andere juist hoger of lager te schilderen. Wat daarnaast opvalt is dat hij extra’s toevoegt aan het kunstwerk. Hij schildert kerktorens op plekken waar helemaal geen kerk zichtbaar is, of hij schildert een verdieping extra op een gebouw. Ook tekent hij vaak bouwwerken in de compositie die honderd meter naar links of rechts staan van zijn standplaats en dus eigenlijk niet daar thuis horen. Zelf zegt hij hierover: "Ik teken dan een bepaalde plek en de gebouwen of lege ruimten die me niet aanstaan vul ik op met een gebouw dat me wel aanstaat". Overigens staan zijn schilderijen hierdoor in schril contrast met de etsen en tekeningen die volledig historisch-topografisch correct zijn. Bron: hart.amsterdam

Henk Huig was van 1974 tot 1988 als docent klassiek schilderen, tekenen en grafiek verbonden aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en begeleidde studenten van de Amsterdamse schildersgroep 'Veronese'.