Koningin Beatrix boom met hekwerk

Plaats: Urk

Locatie: Singel 9

Kunstenaar: Jacob Mouris

Materiaal: lindeboom, smeedijzer, brons

Jaar: 1988

Beschrijving:

Op Koninginnedag 1988 werd ter gelegenheid van de 50e verjaardag van koningin Beatrix aan de Singel een Koningslinde geplant die naar haar werd vernoemd. Dat viel toen bijna samen met de opening van het door architect H. Tienstra van B&D architecten ontworpen gemeentehuis op 11 mei 1988. Sinds Wilhelmina koningin werd is de verjaardag van het Nederlandse staatshoofd een nationale feestdag. Koningin Beatrix besloot bij haar aantreden als koningin om Koninginnedag niet te verplaatsen en hem daarmee in tegenstelling tot haar moeder Juliana en grootmoeder Wilhelmina niet op haar verjaardag op 31 januari te vieren. Op verzoek van koningin Beatrix werd op 31 januari 1988 geen speciale aandacht aan haar 50e verjaardag besteed, maar vonden de feestelijkheden plaats op 30 april, de verjaardag van prinses Juliana.

Om aan te geven dat het om een bijzondere boom gaat is rondom een monumentaal zeskantig hekwerk van smeedijzer aangebracht dat doet denken aan een kroon. Aan het hek is een bronzen portretmedaillon van koningin Beatrix bevestigd met daaronder een banderol met de tekst: KONINGIN BEATRIX BOOM. Het medaillon is in bas-reliëf uitgevoerd en het portret is en profil en links kijkend afgebeeld. Het sierhek is gemaakt door Pako Rhenen B.V. en ontworpen door Jacob Mouris (1915-2005) uit Rhenen die van huis uit portretschilder was. Mouris vertelde toentertijd: "..... Ik heb het hekje ontworpen opdat onze nazaten zich de vorstin tot in lengte van jaren herinneren. Het viel me op, dat de bomen weliswaar plechtig maar meestal zonder herkeningsteken op pleinen en in parken neergezet werden. Vrij zinloos want mettertijd weet slechts een enkeling zich te herinneren, dat het om Beatrix bomen gaat". In overleg met metaalwarenfabriek Pako in Rhenen ontwierp Mouris enige hekwerkmodellen die hij voorzag van een in brons gegoten beeltenis van Koningin Beatrix. Bron: De Telegraaf 30-03-1988.

Het idee om ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de koningin een Beatrix boom te planten was afkomstig van de Confederatie van Oranjeverenigingen die alle gemeenten via de Commisarissen van de Koningin (CvK's) benaderd had. De Confederatie had vastgesteld dat er bij de inhuldiging van koningin Beatrix in 1980 slechts 5 Koningslindes waren aangeplant. Het bijzondere van de koningslinde is dat zij beschikt over een bijna onbeperkt vermogen tot groei en regeneratie van stam en takken. Als de lindeboom oud wordt, kan zij hol worden vanbinnen, maar doorgroeien aan de buitenkant. Daardoor kan de linde meer dan duizend jaar oud worden. Maar de Koningin Beatrix boom op Urk werd geen lang leven gegund. De boom die nu voor het gemeentehuis staat is niet de originele eerste Koningslinde. Tot drie keer toe was de boom vernield en moest vervangen worden door een nieuw exemplaar. Op 31 januari 2001, de 63e verjaardag van koningin Beatrix, werd door medewerkers van de plantsoendienst een linde herplant die afkomstig was van de haven. De boom verving de omgezaagde linde uit 1988. Op 27 november 2007 meldde het Urkerland onder de kop "Beatrix-boom weer vernield": "Voor de tweede keer is de Koningin Beatrix-boom, voor het gemeentehuis, gesneuveld. De gemeente heeft inmiddels aangifte gedaan van de vernieling. Er is een nieuwe Koningslinde besteld en deze wordt zo snel mogelijk in de grond gezet". Op 1 januari 2016 ontdekte de gemeente dat in de nieuwjaarsnacht de Koningin Beatrix boom voor de derde keer door vandalen was omgezaagd.

Op 27 januari 2016 werd voor het gemeentehuis voor de vierde keer een Koningin Beatrix boom aangeplant. De lindeboom is afkomstig uit het bomendepot op De Vaart in Almere, een ‘parkeerplaats’ voor bomen die vrij zijn gekomen bij het onderhoud in Almere. Die stad heeft een bomenregister waarin bomen zijn opgenomen die goed verplantbaar zijn, zoals platanen en lindes. Op veel plaatsen in Almere zijn jaren geleden veel bomen geplant die als ze flink gegroeid zijn moeten verdwijnen om andere meer ruimte te geven. Sinds 2010 gaan die niet langer door de hakselaar, maar worden op andere plaatsen herplant. De groenbeheerder op Urk wist van het bestaan van het bomenregister en nam contact op met de gemeente Almere. Zij waren zo vriendelijk om de boom aan de gemeente Urk te schenken. Namens de beide colleges hebben burgemeester Pieter van Maaren en zijn Almeerse collega Frank Weerwind op 8 maart 2016 de nieuwe Beatrix boom onthuld door het portretmedaillon terug te plaatsen op het hekwerk. De banderol onder het portretmedaillon werd niet opnieuw aangebracht en ontbreekt sindsdien. Bekijk hier de onthulling op Omroep Flevoland