De Havilland Mosquito B Mk XVI, ML979

De Havilland Mosquito B Mk XVI, ML979
De Havilland Mosquito B Mk XVI, ML979 De Havilland Mosquito B Mk XVI, ML979 De Havilland Mosquito B Mk XVI, ML979

Plaats: Dronten

Locatie: Vossemeerweg 6

Maker: Havilland Aircraft Company

materiaal: hout

Jaar: 1944


Beschrijving:

In de nacht van 27 op 28 november 1944 voerden 290 vliegtuigen een bombardement uit op Neuss, een stad op de westelijke oever van de Ruhr in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. De 173 Halifaxes en 102 Lancasters waren van de RAF No. 1 en 6 Group Bomber Command. De 15 Mosquito's van de No. 8 Group die aan de aanval deelnamen hadden een bijzondere taak. Om de effectiviteit van de bombardementsvluchten te vergroten werd Bomber Command in het najaar van 1942 opgedeeld in een Main- en een Pathfinder Force (PFF). De zogenaamde Pathfinders moesten de Main Force-toestellen, die voor de daadwerkelijke bombardementen zorgden, naar de juiste locatie leidden. Daar aangekomen verkenden ze het doel en markeerden dit met lichtfakkels die aan parachutes werden uitgezet, de zgn. kerstbomen. De bommenwerpers van Main Force die een paar minuten later arriveerden konden zo 'eenvoudiger' hun doelen raken. Het centrum en oostelijk deel van de stad Neuss werden zwaar gebombardeerd en er ontstonden veel branden. Eén Mosquito keerde niet terug van de missie. 
 
Om 18.38 uur steeg de Havilland Mosquito B Mk XVI met serienummer ML979 en code HS-A op van de RAF vliegbasis Little Staughton. Het toestel was ingedeeld bij het No. 109 Pathfinder Squadron dat sind 2 april 1944 op Little Staughton ten noordwesten van Belford gestationeerd was. De bemanning van de Musquito bestond uit twee personen. Het toestel werd gevlogen door Flight Lieutenant (F/Lt) ofwel Kaptein Maurice Williamson. Het tweede bemanningslid Flying Officer (F/O) oftewel eerste luitenant Alfred Edward Kitchen was zijn navigator. Kitchen, ingevallen voor de vaste navigator van Williamson, was tevens bommenrichter en radio-operator. Ook de bediening van de "Oboe" kwam voor zijn rekening. Piloot Williamson zat links in de cockpit en navigator Kitchen zat aan de rechterkant, iets naar achter geplaatst. Naast Williamson vlak voor de voeten van Kitchen zat het luik waardoor men in de Musquito klom en in geval van nood het toestel ook moest verlaten. Voorin de glazen neus van het vliegtuig zaten normaal gesproken de instrumenten voor het richten van de bommen maar in deze Mosquito zat daar de "Oboe". 
 
De Oboe (Observer Bombing Over Enemy) was één van de drie radar systemen die de RAF gebruikte om boven donker vijandelijk gebied te navigeren. Het was een radar geleide systeem om bommenwerpers naar hun doel te leiden. De Oboe werkte met echo's die door het toestel zelf werden uitgezonden. Het systeem opereerde met twee ver uit elkaar gelegen grondstations in Groot Brittannië, de CAT die vaststelde of het toestel op koers vloog en MOUSE die zodra het toestel zich boven het berekende doel bevond het signaal "bommen los" overseinde. Doordat de transponder aan boord van het vliegtuig echo's uitzond was het toestel door de Duitse radar uit te peilen.
 
De Mosquito ML979 was een gloednieuw vliegtuig van het type B Mk XVI. Het was het eerste uit een serie van 21 toestellen en was op 24 november 1944 door de fabriek in Hatfield afgeleverd. Op zijn eerste operationele vlucht brak er in de vroege morgen van 28 november door het falen van de motor brand uit, die door de bemanning geblust kon worden. Boven het IJsselmeer brak opnieuw brand uit. De ML979 stortte brandend bij Kampen neer in het IJsselmeer, nabij de huidige Roggebotstaete (Vossemeerdijk 6). De 24-jarige navigator Kitchen overleefde de crash niet. Hij kwam met zijn parachute vast te zitten in het ontsnappingsluik en raakte bewusteloos door de rook. Zijn stoffelijk overschot werd, nadat het ijs in het dichtgevroren IJsselmeer gesmolten was, op 4 maart 1945 uit het wrak geborgen en nog dezelfde dag begraven op Algemene Begraafplaats 'Zandberg' (Rij 10, graf 5) in IJsselmuiden (gemeente Kampen). De 34-jarige F/Lt Maurice Williamson kon uit de brandende machine komen en landde met zijn parachute in het IJsselmeer. Op de plek waar hij neerkwam was het ondiep en hij kon al wadend de vaste wal bereiken. Daar werd hij door de Duitsers opgepakt en overgebracht naar krijgsgevangenenkamp Stalag Luft I in het Noord-Duitse Barth, dat op 30 april 1945 bevrijd werd door de Russen. De Luftwaffe, Kriegsmarine en de Wehrmacht hadden elk hun eigen kampen. Nadat een geallieerde soldaat gevangen was genomen kwam deze terecht in een Durchgangslager, oftewel doorgangskamp. Hier werden ze ondervraagd. Daarna kwamen ze in een Stammlager (Stalag). De Luftwaffe had zijn eigen kampen, met een toevoeging 'Luft' achter de naam voor krijgsgevangen genomen geallieerde vliegtuigbemanningsleden. 
 
Half september 1963 zijn aan de Oudeboschweg (Torenbosje) in de gemeente Dronten door de Bergingsdienst van de Kon. Luchtmacht onderdelen van een De Mosquito geborgen, waaronder grote delen van de vleugel en een ontsnappingsluik. Aanvankelijk werd aangenomen dat de Mosquito ML 979 op deze plek was neergestort. Daarom werd hier in 2011 een markeringspaal geplaatst. Gert Talens ging op zoek naar wat er in de nacht van 27 november 1944 met Alfred Edward Kitchen en Maurice Williamson en hun De Havilland Mosquito B Mk.XVI - ML 979 was gebeurd. Hij kwam tot de conclusie dat de Mosquito ML 979 niet aan de Oudeboschweg was neergestort, maar nabij de Vossemeerdijk. Zijn verhaal kunt u hier lezen. 
 
In het verhaal van Talens is te lezen dat Maurice Williamson naar boer Zwier Kanis is gelopen om daar onderdak te vragen. […] "Niet duidelijk is of deze Kanis een rol heeft gespeeld in de aanhouding van de piloot door de Duitse bezetter". Volgens het weblog van Peter Treep was Zwier Kanis een 73-jarige pachter op Kampereiland die lid was van de NSB. "In naam, want hij had er nooit iets mee gedaan. Kanis had onderduikers gehuisvest en mensen op hongertocht van voedsel voorzien. En ook al was de zuiveringscommissie niet uit op wraak en wilde men recht doen: het oordeel van B en W was duidelijk. Ook de pacht van Kanis werd opgezegd".
 
In 2021 heeft de Stichting 4 mei herdenkingen Dronten aan de Vossemeerdijk een herdenkingspaal geplaatst. 
 
Met dank aan Gert Talens voor het toesturen van het onderzoek en de toestemming om het integraal over te nemen. Bronnen: mossie.org en Gert Talens.