Hevelhuisje

Plaats: Lelystad

Locatie: IJsselmeerdijk

Architect: R. Romke de Vries

materiaal: baksteen, beton

Jaar: 1964

Beschrijving:

In 1961 ontwierp de Haagse architect R. Romke de Vries in opdracht van de Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij te Utrecht (OVB) een viskwekerij met bijbehorende eengezinswoningen, bedrijfsgebouwen, een pompgebouw en hevelgebouw. De wens van de opdrachtgever was dat de bebouwing van het visvijvercomplex een eigen vormgeving zou krijgen, die zich zou onderscheiden van de in hoofdzaak agrarische bebouwing met traditionalistische rode pannenarchitectuur in de rest van de polder. In 1964 werden de dienstwoningen voor de gezinnen van de kwekers opgeleverd. In hetzelfde jaar werd ook de vijverproductie in gebruik genomen.

Op de IJsselmeerdijk werd een hevelgebouwtje gerealiseerd. De Vries koos voor een rechthoekig bakstenen gebouwtje met licht gebogen dak. Het metselwerk werd wit geschilderd, de betonvlakken kregen een blauwe kleur. In het hevelgebouwtje dat in 1964 in gebruik genomen werd, lagen twee buizen met een doorsnede van 0,90 m. Die mochten niet zomaar door de dijk gelegd worden i.v.m. de eventuele risico’s. Daarom was er een dubbele hevel aangelegd. Een electrische pomp zoog de buizen vacuüm waardoor het warme water van de nabijgelegen Flevocentrale op eigen kracht door de hevel stroomde. Aan de polderzijde, ca. 100 m vanaf de dijk, was een tweede identiek vormgegeven huisje gebouwd. Daar kon per buis geregeld worden hoe snel het water via een aanvoersloot naar de bassins van het visvijvercomplex stroomde. In de 65 vijvers werden ongeveer 10 tot 15 soorten pootvis gekweekt die uitgezet werden in de binnenwateren. Regelmatig moest het water voor de viskwekerij ververst worden en dan werden de hevels weer in gebruik genomen.

Nabij het visvijvercomplex ontstaat een nieuw natuurgebied, de Oostvaardersplassen. In 1978 broeden hier voor het eerst 178 aalscholverparen. De kolonie groeit uit tot zo’n 5000 vogels. Midden jaren 80 ontdekken de aalscholvers de viskwekerij. De aalscholvers bleken in staat om in enkele dagen een vijver ter grootte van elf hectare leeg te eten. Vergeefs werd geprobeerd om de vogels te verjagen of af te schrikken. De schade was echter zo groot dat bedrijfsvoering niet langer mogelijk was. In 1991 werd de viskwekerij gesloten.

Op 1 juli 2013 is het hevelhuisje op de dijk gesloopt. Gezien de vervallen staat van het huisje was renoveren financieel niet haalbaar. De sporen van het gebouwtje zijn niet helemaal uitgewist. Op 2 oktober 2014 heeft Waterschap Zuiderzeeland het kunstwerk 'Hevelhuisje' op de dijk geplaatst, een cortenstalen constructie die de contouren van het afgebroken gebouwtje weergeeft. De sloop en vervanging van het hevelhuisje bij het Visvijvergebied heeft € 10.000 gekost. Het huisje in de polder staat daar nog, verscholen in het groen.

Zie ook: Omroep Flevoland

Architect

Romke Romke de Vries wordt op 7 juli 1908 geboren in Oldenzaal en volgt van 1921 tot 1926 de HBS te Hengelo. Van 1926 tot 1931 studeert hij bouwkunde aan de MTS in Leeuwarden. Van 1938 tot 1942 studeert Romke de Vries aan het Hooger Bouwkunst Onderricht in Amsterdam, de tegenwoordige Academie van Bouwkunst. In 1940 start hij een eigen bureau in Den Haag. Op aanraden van zijn vader begon Romke de Vries in de oorlog zijn naam voluit te voeren om verwarring met een andere architect De Vries, die lid van de NSB was, te voorkomen. De Vries kreeg bekendheid als veelbelovende jonge architect in de wederopbouw. Medio jaren vijftig werkt Romke de Vries binnen de Werkgroep Nagele van De 8 en Opbouw samen met onder meer Johannes Van den Broek en Jaap Bakema. In 1955 kreeg de Vries opdracht om voor de eerste woonwijk in Dronten 155 woningen te ontwerpen. Voor Lelystad ontwierp hij in 1961 het visvijvercomplex.

De architectuur van R. Romke de Vries kenmerkt zich door een moderne vormentaal met een openheid die het belang van een sterke relatie tussen binnen en buiten benadrukt. Zijn gebouwen zijn meestal in baksteen uitgevoerd.

De Vries is een enthousiast wedstrijdzeiler. Al na zijn studie aan de MTS verdiept hij zich in scheepsbouw. Hij ontwierp diverse wedstrijdschepen en later ook woonboten. Romke de Vries overlijdt op 25 juni 1997op 88-jarige leeftijd in Den Haag.