Open Haven

Plaats: Zeewolde

Locatie: Kerkplein 8

Architect: H.A. Knoop en P. Nieuwveld

materiaal: diverse materialen

Jaar: 1985

Beschrijving:

Zeewolde kende nog maar 250 inwoners toen op zondag 5 oktober 1980 in chauffeursrestaurant 'De Trekker' op het Trekkersveld de eerste kerkdienst werd gehouden. Hervormd of gereformeerd deed er niet toe, ‘samen op weg’ was het credo. Een jaar later werd het predikantenechtpaar Frans van der Sar en Annemarie van Andel beroepen. 'De Trekker werd al gauw te klein voor het groeiend aantal gemeenteleden. In 1982 ging men kerken in de kantine van de voetbalvereniging op sportpark De Horst.

In opdracht van het kerkelijk platform Zeewolde ontwierpen Hans Arie Knoop (1924) en Pieter Nieuwveld, van architectenbureau Knoop en Nieuwveld uit Nieuwegein, Kerkcentrum Open Haven. Het kon gebouwd worden met behulp van de destijds aanwezige subsidieregeling Kerkenbouw IJsselmeerpolders. Deze regeling stelde kerkgenootschappen in staat met relatief weinig eigen vermogen een kerk te bouwen. Op 9 november 1984 ging de eerste paal de grond in. De bouwtijd bedroeg ruim een jaar. De officiële opening vond plaats op 31 januari 1986, al werden met kerstmis 1985 de eerste kerkdiensten gehouden. De katholieke kerk in het kerkcentrum is op 2 februari 1986 ingezegend door mgr. Henricus Bomers (1936-1998), bisschop van het bisdom Haarlem. Het gebouw wordt door de drie verschillende kerkgenootschappen in Zeewolde gebruikt, de Samen op weg gemeente, de Rooms-Katholieke parochie 'Sterre der Zee' en de Vrijzinnige geloofsgemeenschap, die op zijn beurt de remonstranten, doopsgezinden, Luthersen en vrijzinnig hervormden herbergt. De kerk, met toren, heeft 3,5 miljoen gulden gekost, waarvan het Rijk 2,3 miljoen betaalde. De drie grote kerken betaalde elk 31,7% en de vrijzinnige geloofsgemeenschap 5%. 

De nadruk bij het multifunctionele kerkcentrum ligt op de grote ontmoetingsruimte in het midden van het gebouw. Iedere gebruiker heeft de beschikking over een eigen zaal. De kerkruimten hebben de vorm van twee haaks op elkaar staande rechthoeken. Deze vorm is gekozen om gedeelten van de kerkruimten te kunnen afscheiden. Aan de achterkant van Open Haven bevindt zich een tuin. De 36 meter hoge open gewerkte kerktoren rijst boven het kerkcentrum uit. De toren wordt bekroond door een windvaan, een boot met kruis, het symbool van de oecumene wereldwijd. Bron: Monumenten in Flevoland

In de 2 kerkzalen van Open Haven staan mechanische pijporgels die in 1986 gemaakt zijn door de orgelmakerij Gebr. Van Vulpen uit Utrecht. Als adviseur bij de bouw van beide orgels trad Han Siertsema op. 

In 'De Boeier', de kerkzaal van de Protestantse gemeente, staat een pijporgel dat 13 stemmen telt verdeeld over hoofdwerk, bovenwerk en pedaal. Het instrument heeft 2 klavieren, trapsgewijs boven elkaar, die met de hand bespeeld worden, terwijl het voetklavier of pedaalklavier met de voeten bespeeld wordt. Het manuaal heeft een omvang van C-f3, dat betekent dat beide handklavieren 54 toetsen hebben. Het pedaalklavier is qua omvang half zo groot als dat van de handklavieren. Het is een zogenaamd 27-tonig pedaal, wat betekent dat het omvang C-d1 heeft. Door middel van een koppeling kan de organist vanaf één manuaal de andere manualen automatisch laten meespelen. In de dispositie is de Mixtuur op het hoofdmanuaal met een doorlopende Terts 1 3/5' opvallend. Het orgel heeft een omsluitende kas. Decoratief houtsnijwerk sluit de ruimte tussen het pijpwerk en de bovenzijde van de kas af. Het instrument, dat op 13 september 1986 in gebruik werd genomen, is gestemd volgens Werckmeister III (ongelijk-zwevende stemming). De Duitse organist Andreas Werckmeister (1645-1706) was de eerste die een stemming beschreef, die niet gebaseerd was op de rij van kwinten (zoals in de middentoonstemming), maar in plaats daarvan op de cirkel van kwinten, oftewel de kwintencirkel. Bij deze stemming kunnen alle toonsoorten gespeeld worden. Werckmeister III wordt gekenmerkt door vier kwinten die iets te klein gestemd zijn, nl. C-G, G-D, D-A en B-Fis; de overige kwinten zijn zuiver. Kijk hier voor een foto van het orgel en de dispositie, de opsomming van de registers die in het orgel aanwezig zijn. 

In 'De Kwak', de kerkzaal van de parochie 'Sterre der Zee', staat een pijporgel dat 10 stemmen telt, verdeeld over 2 manualen en pedaal. De speeltafel bevindt zich aan de linkerzijde van het orgel. De manuaalomvang is c-g3 , dat wil zeggen 56 toetsen en de pedaalomvang c-f1, oftewel 30 toetsen. Het tweede manuaal bedient het zwelwerk, een onderdeel van het orgel waarbij het pijpwerk in een afgesloten kast staat met jaloezieën, die geopend of gesloten kunnen worden om dynamische wijzigingen mogelijk te maken. De stemming van een orgel is de wijze waarop de intervallen binnen het octaaf (afstand van acht tonen) gestemd zijn. Er zijn meerdere mogelijkheden om een orgel te stemmen. De stemmer kan de afstanden binnen het octaaf verschillend verdelen, dat wordt de temperatuur genoemd. Bij de bouw van een orgel wordt voor een bepaalde temperatuur gekozen. Bij het Van Vulpen-orgel is destijds gekozen voor een zogenaamde gelijkzwevende of evenredig zwevende stemming. De octaaf werd daarbij in twaalf even grote stukken verdeeld, alle intervallen binnen het octaaf zweven evenredig veel of ‘bijna gelijk’. Het symmetrische orgel heeft een omsluitende kas. Decoratief houtsnijwerk sluit de ruimte tussen het pijpwerk en de bovenzijde van de kas af. Op 14 december 1986 is het orgel in gebruik genomen. Kijk hier voor een foto van het instrument en de dispositie.

Bij de nieuwbouw van het kerkelijkcentrum was al rekening gehouden met de plaatsing van een carillon. Mede dankzij de inzet van de gemeentelijke en provinciale overheid kon in 1986 een carillon met 47 klokken in de toren geplaatst worden. Het carillon werd op 2 januari 1987 officieel in werking gesteld. In 2009 is het carillon uitgebreid naar 50 klokken en kreeg het een nieuw eikenhouten stokkenklavier. 

Sinds 2009 hangt in de zaal 'De Kogge' een kunstwerk dat de kunstenares Annemiek Punt (1959) uit Ootmarsum gemaakt heeft in glasfushing oftewel glasversmelten. Het 3,5 m hoge glaskunstwerk was een geschenk voor de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Flevoland (VGF)

Per 1 januari 2022 is de Zeewoldense afdeling van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Flevoland opgeheven.