Bouwkunst in Nagele

Nagele is als één geheel planmatig ontworpen en gebouwd volgens de stedenbouwkundige principes van Het Nieuwe Bouwen door een samenhangende groep ontwerpers met één opdrachtgever. De architecten van "de 8" en "Opbouw " hadden kritiek op de dorpen zoals die tot dan toe in de Wieringermeer gebouwd waren. Deze dorpen, volgens de traditionalistische opvatting tot stand gekomen onder supervisie van architect Granpré Molière, beschouwden ze als een afgezaagde idylle vanwege de poging Oudnederlandse dorpen te herscheppen. In Nagele is de modernistische visie van architectengroepen “de 8” en “Opbouw” op verschillende manieren zichtbaar. Er is gebruik gemaakt van moderne bouwtechnieken, zoals beton, glazen puien en platte daken. Platte daken waren geen gemeengoed, zeker niet in een dorp. Ook het verkavelingstype van de woonhof, bestaande uit stroken rijtjeswoningen of twee-onder-een-dakwoningen rondom een gemeenschappelijke groene ruimte, was vernieuwend. De opzet en het uiterlijk van Nagele ademt de sfeer van de wederopbouw. Typerend voor deze periode was de wijkgedachte. De essentie van de wijkgedachte was dat nieuwe steden bestonden uit herkenbare buurten die als een gemeenschap zouden functioneren. In de nieuwe stad werden de woonruimten in huizen zo geplaatst dat deze ook 's winters een zekere bezonning hebben, werden huizen om hygiënische redenen niet langs een verkeersstraat geplaatst, moesten er groengebieden komen in woonwijken, moest industrie geïsoleerd worden van woongebieden, moesten autowegen en voetgangerspaden gescheiden worden en werden de verkeerswegen door groenstroken van de woonwijken gescheiden. Al deze principes zijn in Nagele terug te vinden.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft 30 wederopbouwgebieden geselecteerd uit de periode tussen 1940 en 1965. In 1999 is Nagele in de Rijksnota Belvedere, een Nederlandse beleidsnota over de relatie tussen cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting, ingedeeld bij de cultuurhistorisch meest waardevolle gebieden van Nederland. Nagele is uniek omdat er geen ander dorp in Nederland is waar alle belangrijke architecten van het Nieuwe Bouwen samen een ‘ideaaldorp’ maakten.

Nagele is het wederopbouwicoon van Nederland. Daarom is de bouwkunst in het dorp beschreven onder cultureel erfgoed.